KPSS Tarih – XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti (Duraklama Dönemi) Konu Anlatımı ve Testi

XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti için siyasi, askeri ve ekonomik anlamda gerileme ve çözülme belirtilerinin başladığı bir dönemdir. Bu yüzyıl genellikle “Duraklama Dönemi” olarak adlandırılır. İç isyanlar, merkezi otoritenin zayıflaması, saray entrikaları ve batı karşısındaki başarısızlıklar bu dönemin karakteristik özelliklerindendir. KPSS Tarih’de bu Duraklama Dönemi ünitesi genellikle padişahlar, isyanlar, ıslahatlar ve önemli antlaşmalar bağlamında sorulmaktadır.

İçindekiler

Duraklama Dönemi Konu Anlatımı

1. Duraklama Dönemi’nin Genel Özellikleri

Merkezi otorite zayıflamıştır.
Saray kadınları, valide sultanlar ve yeniçeriler devlet işlerine müdahale etmiştir. (Kutsal İttifak, Saray Kadınları Saltanatı)
Tımar sistemi bozulmuş, iltizam sistemi yaygınlaşmıştır.
Celali İsyanları ve kapıkulu isyanları artmıştır.
Batı karşısında askeri başarısızlıklar yaşanmıştır.

2. İç İsyanlar

Celali İsyanları: Anadolu’da ekonomik, sosyal ve idari bozulmalara karşı köylülerin ayaklanması.
Kapıkulu İsyanları: Yeniçerilerin maaş ve ayrıcalık talepleriyle İstanbul’da çıkardığı isyanlardır. (Örn: Vakay-ı Vakvakiye, IV. Mehmet döneminde 30’a yakın devlet adamı öldürülmüştür.)

3. Dönemin Öne Çıkan Padişahları

I. Ahmet: Ekber ve erşed sistemini getirdi → Şehzadeler arası mücadele sona erdi.
IV. Murat: İçki ve tütün yasağı getirdi, Revan ve Bağdat Seferlerini yaptı, sert yönetimiyle otorite kurdu.
Köprülüler Dönemi: Köprülü Mehmet Paşa ile başlayan vezir-i azamlık hanedanı. Devlet bir süre toparlandı.

4. Önemli Antlaşmalar

Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639): Osmanlı-İran sınırı çizildi, bugünkü sınırdır.
Bucaş Antlaşması (1672): Lehistan ile yapıldı, Batı’da en geniş sınıra ulaşıldı.
Karlofça Antlaşması (1699): Osmanlı’nın büyük çaplı ilk toprak kaybı; Duraklama Dönemi’nin sona erdiği, Gerileme Dönemi’nin başladığı kabul edilir.

5. Islahatlar

Genellikle kişisel çabalarla yapılmıştır, kalıcı olmamıştır.
Askeri alanda sınırlı reformlar yapılmıştır.
IV. Murat ve Köprülüler reformları dikkat çeker.

Örnek Soru

Soru:
Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi’nde içki ve tütün yasağı koyan ve otoriteyi yeniden sağlamaya çalışan padişahtır?

A) I. Ahmet
B) II. Osman
C) IV. Murat
D) I. Mustafa
E) II. Mehmet

Cevap: C) IV. Murat

Duraklama Dönemi Testi

1. Osmanlı’da Ekber ve Erşed sistemini getirerek kardeş kavgalarının önüne geçmeye çalışan padişah kimdir?
A) IV. Murat
B) I. Ahmet
C) II. Osman
D) III. Mehmet
E) II. Mustafa

2. XVII. yüzyılda tımar sisteminin bozulması ve ekonomik krizler sonucunda Anadolu’da çıkan büyük çaplı isyanlar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Patrona Halil İsyanı
B) Kabakçı Mustafa İsyanı
C) Celali İsyanları
D) Şeyh Bedreddin İsyanı
E) Yeniçeri İsyanları

3. IV. Murat döneminde düzenlenen seferler ve kazanılan topraklar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Revan ve Bağdat Seferleri
B) Mohaç ve Belgrad Seferleri
C) Kıbrıs ve Girit Seferleri
D) Varna ve Niğbolu Seferleri
E) Mısır ve Mercidabık Seferleri

4. Osmanlı tarihinde 30’a yakın devlet adamının öldürüldüğü, “Vak’a-i Vakvakiye” olarak bilinen isyan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Celali İsyanı
B) Kapıkulu İsyanı
C) II. Yeniçeri İsyanı
D) II. Osman İsyanı
E) Şeyhülislam İsyanı

5. Osmanlı Devleti’nin Batı’da en geniş sınıra ulaştığı antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nasuh Paşa
B) Bucaş
C) Karlofça
D) Kasr-ı Şirin
E) Zitvatorok

6. Aşağıdakilerden hangisi Duraklama Dönemi’nin son antlaşması olup Gerileme Dönemi’nin başlangıcı kabul edilir?
A) Vasvar
B) Zitvatorok
C) Kasr-ı Şirin
D) Karlofça
E) Bucaş

7. XVII. yüzyılda reformlarıyla tanınan, sert yönetim anlayışıyla içki ve tütünü yasaklayan padişah kimdir?
A) I. Ahmet
B) IV. Murat
C) III. Selim
D) II. Mahmut
E) II. Osman

8. Osmanlı’da XVII. yüzyılda devlet işlerini düzene koymak amacıyla görev yapan ve bir hanedan oluşturan sadrazam ailesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çandarlıoğulları
B) Sokullu Mehmed Paşa ailesi
C) Köprülüler
D) Halil Paşazadeler
E) Lala Mustafa Paşa ailesi

9. Kasr-ı Şirin Antlaşması’nın önemi nedir?
A) Halifelik Osmanlı’ya geçti
B) İran ile bugünkü sınırlar çizildi
C) Batı’da en geniş sınıra ulaşıldı
D) Osmanlı ilk kez toprak kaybetti
E) Osmanlı’nın ilk deniz savaşı

10. XVII. yüzyıl ıslahatlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Köklü ve kalıcı reformlardır
B) Avrupa’dan etkilenerek yapılmıştır
C) Askeri alanda hiçbir reform yapılmamıştır
D) Genellikle padişahların kişisel çabalarıyla yapılmıştır
E) Kanunlaştırma çalışmaları ön plandadır

✅ Cevap Anahtarı

📚 Anahtar Kavramlar

Duraklama Dönemi, I. Ahmet, IV. Murat, Kapıkulu isyanları, Celali isyanları, Ekber Erşed sistemi, Köprülüler, Bucaş Antlaşması, Karlofça Antlaşması, Kasr-ı Şirin, 17. yüzyıl ıslahatları