Sevgili öğrenciler, bugünkü dersimizde Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşme çabaları içerisinde önemli bir yere sahip olan KPSS Tarih konusu Hendesehane konusunu inceleyeceğiz. Hendesehane, Osmanlı’nın modern eğitim sistemine geçişindeki ilk adımlardan biri olarak kabul edilir ve askeri eğitim alanında önemli bir dönüm noktasını temsil eder. 18. yüzyılda Osmanlı Devleti, askeri ve teknik alanlarda Batı’daki gelişmeleri takip etme gereği duymuştur. İşte bu bağlamda, askeri mühendislik eğitimi vermek amacıyla Hendesehane kurulmuştur.
“Hendesehane” terimi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılan bir terimdir ve genellikle “matematik okulu” veya “geometri evi” anlamına gelir. Bu terim, Osmanlı döneminde mühendislik, matematik ve geometri eğitimi veren kurumları tanımlamak için kullanılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda, özellikle askeri mühendislik ve yapı işleri için gerekli olan teknik bilgilere duyulan ihtiyaç nedeniyle hendesehaneler önemli bir rol oynamışlardır. Bu kurumlar, öğrencilere geometri, matematik ve ilgili bilimlerde eğitim vererek, devletin çeşitli teknik ve askeri ihtiyaçlarını karşılayabilecek nitelikli bireyler yetiştirmeyi amaçlamıştır. Hendesehaneler, Osmanlı’nın modernleşme çabalarının bir parçası olarak, özellikle 18. ve 19. yüzyıllarda daha fazla önem kazanmış ve modern mühendislik eğitiminin temellerini atmıştır.
Hendesehane’nin kuruluşu, III. Selim döneminde gerçekleştirilen Nizam-ı Cedid reformlarının bir parçasıydı. 1793 yılında faaliyete geçen bu okul, Batı tarzı askeri eğitim veren ilk Osmanlı kurumuydu. Hendesehane’nin kuruluş amacı, dönemin modern ordularına benzer bir eğitim sistemi kurarak Osmanlı ordusunun teknik kapasitesini artırmaktı. Bu bağlamda, Batılı uzmanlardan ve askerlerden yardım alındı. Eğitim dili Fransızca olarak belirlenmiş ve müfredat Batılı askeri mühendislik okullarına benzer şekilde düzenlenmiştir.
Hendesehane, Osmanlı ordusunun topçu ve istihkam sınıflarının eğitildiği bir merkez haline gelmiştir. Okulda matematik, geometri, haritacılık, mühendislik gibi dersler verilmekteydi. Bu dersler, o dönemin askeri teknolojisinin gerektirdiği bilgi ve becerileri kazandırmayı amaçlıyordu. Ayrıca, öğrencilerin pratik yapmaları için uygulamalı derslere de önem verilmiştir. Bu yönüyle Hendesehane, Osmanlı Devleti’nde teknik eğitimin yaygınlaşmasına öncülük etmiştir.
Hendesehane’nin etkileri sadece askeri alanda sınırlı kalmamış, aynı zamanda daha geniş kültürel ve bilimsel bir değişime de kapı aralamıştır. Mezunlar, Osmanlı Devleti’nin farklı bölgelerinde mühendislik projelerinde yer almış ve önemli görevler üstlenmişlerdir. Ayrıca, Hendesehane’nin kurulmasıyla birlikte Batılı eğitim metotlarının ve bilimsel düşüncenin Osmanlı eğitim sistemine entegrasyonu hız kazanmıştır. Bu süreç, Osmanlı’da modernleşme hareketlerinin önemli bir parçası olan ve daha sonra kurulan Mühendishane-i Berrî-i Hümâyun gibi kurumların temelini oluşturmuştur.
Hendesehane, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki modern askeri eğitimin başlangıcı ve daha geniş modernleşme çabalarının bir parçası olarak değerlendirilmelidir. Osmanlı’nın modernleşme sürecinde, Batı’dan alınan bilim ve teknolojiyle eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması, imparatorluğun son dönemine kadar sürecek olan bir dizi reformun öncüsü olmuştur.