8. sınıf Türkçe dersi “Sözcükte Anlam” konusu için hazırlanmış kapsamlı etkinliklerle öğrencilerin kelime anlamlarını ayırt etme, çok anlamlılık, söz gruplarında anlam, pekiştirme ve ikileme gibi dil bilgisi kazanımlarını pekiştirmesi hedeflenmiştir. Sözcükte Anlam Etkinlikleri, yazdırılabilir PDF formatına uygundur ve sınıf içi ya da bireysel çalışma için kullanılabilir. Her etkinlik sonunda cevap anahtarı verilmiş olup, öğretmen ve öğrenciler için kolay kontrol imkânı sağlar.
İçindekiler
Sözcükte Anlam Etkinlikleri
📌 Etkinlik 1: Gerçek – Mecaz – Terim Anlam
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin anlamını belirleyiniz. “G” harfi ile Gerçek anlamı, “M” harfi ile Mecaz anlamı, “T” harfi ile Terim anlamı işaretleyiniz.
| Cümle | Anlamı (G / M / T) |
|---|---|
| 1. Bu kitabın ağır bir dili var. | |
| 2. Sporcu, yarışta ağır bir darbe aldı. | |
| 3. Ağır bir çantayla yürüyordu. | |
| 4. Bu konu biyolojinin temel terimleri arasında yer alır. | |
| 5. Annesinin sözleri yüreğine dokundu. |
📌 Etkinlik 2: Somut – Soyut Anlam
Aşağıdaki sözcükleri “S” harfi ile Somut, “SO” harfi ile Soyut anlamlı olarak işaretleyiniz.
| Sözcük | Anlamı (S / SO) |
| 1. Sevgi | |
| 2. Kalem | |
| 3. Öfke | |
| 4. Bardak | |
| 5. Acı |
📌 Etkinlik 3: Çok Anlamlılık
Aşağıda çok anlamlı sözcüklerle ilgili verilen cümlelerde, altı çizili sözcüklerin hangi anlamda kullanıldığını açıklayınız.
- Bu işte onun eli var. →
- Çocuk elini yıkadı. →
- Sanatçı her işe kendi eliyle dokunur. →
📌 Etkinlik 4: Söz Gruplarında Anlam
Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili söz gruplarını inceleyiniz. Bu ifadeler hangi anlamı taşımaktadır? “Gerçek” veya “Mecaz” şeklinde belirtiniz.
| Cümle | Anlamı |
| 1. Öğretmenin söyledikleri taş gibi kafama çarptı. | |
| 2. Çocuk bulutların üstünde gibiydi. | |
| 3. Kırık bir kalple vedalaştı. | |
| 4. Su gibi matematik çözüyordu. | |
| 5. Kitaplar dağ gibi birikti. |
📌 Etkinlik 5: Pekiştirme
Aşağıdaki pekiştirmeli sözcüklerde kullanılan ön ekleri ve bu sözcüklerin oluşturduğu anlamı yazınız.
| Pekiştirmeli Sözcük | Ön Ek | Anlamı |
| 1. Sapsarı | ||
| 2. Simsiyahtı | ||
| 3. Bembeyaz | ||
| 4. Masmavi | ||
| 5. Yemyeşil |
📌 Etkinlik 6: İkilemeler
Aşağıdaki cümlelerde kullanılan ikilemeleri bulunuz ve hangi türde (zıt anlamlı, eş anlamlı, ses benzerliğiyle, anlam ilgisiyle) oluşturulduğunu yazınız.
| Cümle | İkileme | Türü |
| 1. Her yeri eski yeni kitaplar kaplamıştı. | ||
| 2. Yolda yavaş yavaş yürüdü. | ||
| 3. Evde az çok eşya vardı. | ||
| 4. İri iri taneli üzümleri çok severim. | ||
| 5. Bu işi doğru dürüst yapman gerekiyor. |
📌 Sözcükte Anlam Etkinlikleri (Çalışma Kağıdı) Cevap Anahtarı
Etkinlik 1: 1- M, 2- M, 3- G, 4- T, 5- M
Etkinlik 2: 1- SO, 2- S, 3- SO, 4- S, 5- SO
Etkinlik 3: 1- Yardım/katkı anlamında kullanılmıştır. (mecaz)
2- Vücudun bir parçası anlamında kullanılmıştır. (gerçek)
3- Kendi emeğiyle yapma anlamında kullanılmıştır. (mecaz)
Etkinlik 4: 1- Mecaz, 2- Mecaz, 3- Mecaz, 4- Mecaz, 5- Mecaz
Etkinlik 5: 1- sap-, tamamen sarı
2- sim-, tamamen siyah
3- bem-, tamamen beyaz
4- mas-, tamamen mavi
5- yem-, tamamen yeşil
Etkinlik 6: 1- eski yeni – zıt anlamlı
2- yavaş yavaş – ses benzerliğiyle
3- az çok – anlam ilgisiyle
4- iri iri – yineleme
5- doğru dürüst – anlam ilgisiyle