Türkçe dil bilgisi konuları içerisinde oldukça önemli bir yere sahip olan “Yapı Bilgisi” ünitesi, hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe sınavları için temel bir konudur. Bu ünitede, kelimelerin yapısal özellikleri ve bu yapıların nasıl oluştuğu incelenir. Yapı Bilgisi‘nin alt başlıklarından biri olan “Yapım Ekleri“, kelimelerin türetilmesi ve yeni bir anlam kazanması sürecini ele alır. Yapım ekleri, bir kelimenin anlamını değiştirebilir, onun türünü (isim, fiil vb.) farklılaştırabilir ve dilin zenginleşmesini sağlar. Bu nedenle, gerek sınav hazırlık sürecinde gerekse günlük dil kullanımında yapım eklerinin nasıl işlediğini bilmek oldukça önemlidir.
Yapım Ekleri Konu Anlatımı
Yapım ekleri, kök ya da gövdeye eklenerek kelimenin anlamını değiştiren ve yeni kelimeler türeten eklerdir. Yapım ekleri, bir kelimenin başka bir kelime türüne dönüşmesini sağlar. Yapım ekleri sayesinde dilden dile aktarımlar, yeni kelimeler türeterek dilin gelişmesi ve zenginleşmesi sağlanır.
Yapım ekleri, kelimenin köküne eklenebilir ve bu sayede o kelimenin türü ve anlamı değişir. Örneğin; “göz” isim köküne “-lük” yapım eki eklenerek “gözlük” (isim) kelimesi türetilir. Burada görüldüğü gibi, yapım ekleri kelimenin anlamını genişletmekte ve farklı kelime türleri oluşturabilmektedir.
Yapım ekleri, kelimenin türüne göre isimden isim, isimden fiil, fiilden isim ve fiilden fiil olmak üzere dört gruba ayrılabilir:
- İsimden isim yapım ekleri: Bu ekler, kök olan isme eklenerek yeni bir isim türetir. Örneğin: “kuş” kökünden “kuşluk” kelimesi.
- İsimden fiil yapım ekleri: İsim kök ya da gövdesine eklenerek fiil türetir. Örneğin: “taş” kökünden “taşımak” kelimesi.
- Fiilden isim yapım ekleri: Fiil kök ya da gövdesine eklenerek isim türetir. Örneğin: “yaz” kökünden “yazı” kelimesi.
- Fiilden fiil yapım ekleri: Fiil kök ya da gövdesine eklenerek yeni bir fiil türetir. Örneğin: “gel” kökünden “gelmek” kelimesi.
Yapım ekleri, dilin anlam çoğulluğu ve zenginliğini artıran önemli bir unsurdur. Bu ekler sadece kelimenin türünü değiştirmekle kalmaz, aynı zamanda birçok farklı anlam katmanı da ekleyebilir.
Örnek Sorular:
- Aşağıdaki kelimelerden hangisi yapım eki almıştır?
A) Evler
B) Kitaplık
C) Çocuklar
D) MasalarDoğru cevap: B) Kitaplık - Aşağıdaki kelimelerden hangisi fiilden isim yapan yapım eki almıştır?
A) Uyku
B) Geçit
C) Yazı
D) KöşeDoğru cevap: C) Yazı - “Oyun” kelimesine “-cu” eki eklenerek aşağıdaki kelimelerden hangisi türetilmiştir?
A) Oyuncu
B) Oyunluk
C) Oyunsu
D) OyuncakDoğru cevap: A) Oyuncu