Türkçe dil bilgisi konuları içerisinde “Anlatım Bozuklukları” önemli bir yere sahiptir. Bu konu, hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe sınavlarının dil bilgisi bölümlerinde karşımıza çıkabilecek sorular içermektedir. Anlatım bozuklukları, bir metnin veya cümlenin dil bilgisi kurallarına göre yanlış veya yetersiz bir şekilde düzenlenmiş olmasını ifade eder. Yanlış ek ve sözcük kullanımı ise bu bozuklukların en sık karşılaşılan türlerindendir. Bu tür hatalar, cümlenin anlamını bozarak okuyucunun metni doğru bir şekilde anlamasını engelleyebilir. Hem sınavlarda başarılı olmak hem de günlük yaşamda etkili bir iletişim kurmak için anlatım bozukluklarını tanıyıp düzeltebilmek önemlidir.
Yanlış Ek ve Sözcük Kullanımı Konu Anlatımı
Yanlış ek ve sözcük kullanımı, anlatım bozukluklarının en yaygın türlerinden biri olup, cümledeki anlam bütünlüğünü ve dil bilgisi kurallarını bozar. Bu tür hatalar iki ana grupta incelenebilir: Ek yanlışlıkları ve sözcük yanlışlıkları.
Ek Yanlışlıkları:
Eklerin yanlış kullanılması, cümlenin anlamını tamamen değiştirebilir veya mantıksız hale getirebilir. Bu tür yanlışlar, genellikle eklerin yanlış yerde kullanılması, ekin gereksiz yere cümleye eklenmesi veya yanlış ek tercih edilmesi durumunda ortaya çıkar. Örneğin, “Onlar gelmedi” yerine “Onlar gelmediler” demek, gereksiz bir ek kullanımına örnektir.
Sözcük Yanlışlıkları:
Sözcüklerin yanlış anlamda veya yanlış yerde kullanılması da anlatım bozukluğuna yol açabilir. Bu hata türüne, sözcüğün cümlede anlamını yitirmesi, cümleye anlamca uymaması veya gereksiz yere kullanılması örnek verilebilir. Örneğin, “Bu konuda çok hassasım” yerine “Bu konuda çok hasasım” demek, sözcüğün yanlış kullanılmasıdır ve cümleyi anlamsız hale getirir.
Yanlış ek ve sözcük kullanımlarını düzeltmek için cümledeki her bir kelimenin ve ekin doğru bir şekilde kullanıldığına emin olunmalıdır. Ayrıca, cümlenin anlamca tutarlı ve mantıklı olması sağlanmalıdır.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
a) Bugün hava çok güzeldi.
b) Kitaplarını unutmuşlar.
c) Onlar bizden daha erken gelmiş.
d) Çocuklar parkta oynuyorlar.Doğru Cevap: d) (Gereksiz ek kullanımı: “oynuyorlar” yerine “oynuyor” olmalı.)
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yanlış sözcük kullanımı vardır?
a) Bu elbiseler çok pahalı.
b) Üç gün sonra görüşmek üzere.
c) O kadar hızlı konuşuyor ki anlamak imkânsız.
d) Onunla ne zaman konuşsam böyle şeyler yapmamamı öneriyor.Doğru Cevap: d) (Öneriyor yerine “söylüyor” daha uygun.)
- Aşağıdaki cümlelerden hangisi ek yanlışlığı içermektedir?
a) Sınav sonuçları açıklandı.
b) Arkadaşım, arabasıyla geldi.
c) Birlikte gitmeye karar verdik.
d) Bu kadar uzun zamandır görüşmüyoruz.Doğru Cevap: d) (Gereksiz ek kullanımı: “görüşmüyoruz” yerine “görüşmedik” olmalı.)