Noktalama işaretleri, dili doğru ve etkili bir şekilde kullanmanın temel taşlarından biridir. Bu işaretler, yazılı iletişimin netliğini ve anlaşılabilirliğini sağlamak için oldukça önemlidir. “TYT Türkçe” ve “KPSS Türkçe” derslerinde, noktalama işaretleri konusu, dil bilgisi kapsamında sıkça karşımıza çıkmaktadır. Özellikle sınavlarda, bu konudaki bilgi eksiklikleri belirgin hatalara yol açabileceği için öğrencilerin dikkat etmesi gereken bir alandır. Noktalama işaretleri arasında yer alan “uzun çizgi“, dilin yazılı formunda önemli bir işlev üstlenir. Bu yüzden, noktalama işaretlerinin doğru kullanımı, hem TYT hem de KPSS Türkçe sınavlarında başarı için kritik bir konudur.
Uzun Çizgi Konu Anlatımı
Uzun çizgi (—), yazılı dilde çeşitli işlevler üstlenen bir noktalama işaretidir. Uzun çizginin en yaygın kullanımlarından biri, karşılıklı konuşmaları veya diyalogları yazarken konuşan kişiyi belirtmek için kullanılmasıdır. Örneğin:
— Ne yapıyorsun?
— Kitap okuyorum.
Bunun yanı sıra, uzun çizgi bazen parantezin bir alternatifi olarak kullanılarak cümlenin ya da bir ifadenin açıklanmasına veya detaylandırılmasına yardımcı olur. Cümlede önemli bir duraksama yaratmak veya bir düşünceyi vurgulamak amacıyla da tercih edilebilir:
En sevdiğim kitaplar — klasik romanlar ve bilim kurgu — her zaman kitaplığımda ön sıradadır.
Uzun çizgi ayrıca cümle içinde, bağlam açısından ayrı tutulması gereken bir kelime veya ifadeyi vurgulamak için de kullanılabilir. Bu durumlarda, cümledeki diğer bilgilerden ayırt edilmesi gereken unsurları belirginleştirmek için uzun çizgi tercih edilebilir:
Bu konuda — özellikle sizin için — elimizden gelenin en iyisini yapacağız.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde uzun çizgi yanlış kullanılmıştır?
- A) Bugün — hava güzel — parkta yürüyüş yapalım.
- B) Ali — sınıfın en başarılı öğrencisi — geçen hafta bir yarışmaya katıldı.
- C) — Ne zaman gelecekler? — Az sonra burada olurlar.
- D) Kitapları — romanlar ve hikayeler — düzenli bir şekilde yerleştirdi.
Doğru Cevap: A
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde uzun çizginin kullanımı doğrudur?
- A) — Şimdi gidiyor musun? — Merak etme, biraz daha buradayım.
- B) Yarın — annem — ve biz birlikte tatile çıkıyoruz.
- C) Hava soğuk — ve rüzgarlı — bu yüzden içeri girelim.
- D) Onu — neden sevdiğimi — anlamıyorum.
Doğru Cevap: A
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde uzun çizgi parantez yerine kullanılmıştır?
- A) — Bugün toplantı saat kaçta? — Onu daha sonra söyleyecekler.
- B) Aniden — hiç beklemeden — kararını verdi.
- C) Çocuklar — hele ki Ahmet ve Ayşe — çok sevindiler.
- D) — Nereye gideceğiz? — Henüz karar vermedik.
Doğru Cevap: B