Türkçe dil bilgisi derslerinde önemli bir konu olan “Ses Bilgisi,” hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe sınavlarına hazırlanan öğrenciler için temel bir konudur. Dilin yapısal özelliklerini anlamak ve bu özellikleri doğru bir şekilde kullanmak, sınavlardaki başarıyı doğrudan etkileyen bir faktördür. “Ses Bilgisi” ünitesi, dilin fonetik yapısını incelerken, özellikle ulama konusu ile kelimeler arasındaki ses geçişlerinin kusursuz bir şekilde gerçekleşmesini hedefler. Ulama, dilin akıcılığını artıran, anlam bütünlüğünü koruyan bir ses olayıdır ve bu nedenle sınavlarda sıkça karşımıza çıkabilen bir konudur.
Konu Anlatımı
Ulama, Türkçede iki kelimenin arasında meydana gelen bir ses olayıdır. Bir kelimenin sonundaki ünlü harf ile ondan sonra gelen kelimenin başındaki ünsüz harfin birleşmesi ile gerçekleşir. Bu ses olayı, konuşma sırasında dilin akıcılığını sağlar ve kulağa daha hoş gelen bir ses akışı oluşturur. Ulama kuralı, genellikle yazıda değil, sözlü anlatımda kullanılır.
Ulama yapılabilmesi için bazı koşulların sağlanması gerekir:
- İlk kelimenin son harfinin ünlü, ikinci kelimenin ise baş harfinin ünsüz olması gerekir.
- İki kelime arasında duraksama olmamalıdır.
- Kelimeler arasında mantıklı bir anlam bütünlüğü bulunmalıdır.
Örnek verecek olursak:
- “Araba ile” ifadesi, doğru bir ulama örneğidir. “Araba” kelimesinin sonundaki ‘a’ ünlüsü ile “ile” kelimesinin başındaki ‘l’ ünsüzü birleşerek “Arabaile” şeklinde telaffuz edilir.
- “Elma ağacı” ifadesi de ulama kuralına uyar. “Elma” kelimesinin sonundaki ‘a’ ünlüsü ile “ağacı” kelimesinin başındaki ‘a’ ünlüsü birlikte okunduğunda yumuşak bir geçiş sağlanır.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama yapılmıştır?
A) Kitap okuyor.
B) Çiçek açtı.
C) Deniz kenarı.
D) Araba aldı.Doğru Cevap: C
- “Buzdolabı” kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama yapılarak kullanılmıştır?
A) Buzdolabı yeni alındı.
B) Buzdolabı ışığı yanıyor.
C) Buzdolabı eski.
D) Buzdolabı boş.Doğru Cevap: A
- Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ulama yapılmamıştır?
A) Balık avı.
B) Kalem uçlu.
C) Arı kovanı.
D) Elma ağacı.Doğru Cevap: B