Anlatım bozuklukları, dilin etkili ve anlaşılır bir şekilde kullanılmasını engelleyen hataların incelendiği önemli bir konudur. Hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe müfredatında yer alan bu ünite, dil ve anlatım becerilerinin geliştirilmesi açısından büyük önem taşır. Anlatım bozuklukları, yazılı ve sözlü iletişimde karşılaşılan sorunların giderilmesi ve dilin doğru kullanımının sağlanması amacıyla dikkatlice çalışılması gereken bir alandır. Bu ünitenin altında yer alan alt başlıklardan biri de Nesne Eksikliğidir. Nesne eksikliği, bir cümlenin anlamını tamamlayan ögelerin yeterince kullanılmaması veya eksik bırakılması sonucunda ortaya çıkar.
Konu Anlatımı: Nesne Eksikliği
Nesne eksikliği, özne-yüklem-nesne ilişkisi içerisinde cümlenin anlamını tam olarak iletememesi durumudur. Bir cümlenin daha anlaşılır ve etkili olabilmesi için nesnenin, yani cümlenin anlamını tamamlayan ögenin eksiksiz bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Nesne eksikliği genellikle iki veya daha fazla yüklemi olan cümlelerde ortaya çıkar. Cümlenin farklı yüklemleri aynı nesneye ihtiyaç duyuyorsa ve bu nesne belirtilmezse cümlede anlatım bozukluğu meydana gelir.
Örnek:
- Yanlış: Öğretmen, öğrencileri dinledi ve not etti.
(Burada “not etti” yüklemi için bir nesne eksikliği söz konusudur. Öğretmenin neyi not ettiği belirtilmemiştir.) - Doğru: Öğretmen, öğrencileri dinledi ve konuşmalarını not etti.
(Bu cümlede “konuşmalarını” nesne olarak kullanılmış ve cümle daha anlamlı hale getirilmiştir.)
Nesne eksikliği, okuyucunun veya dinleyicinin, neyin kastedildiğini anlamasını zorlaştırabilir ve cümlede anlam kaybına neden olabilir. Bu yüzden cümle kurarken nesne eksikliğine dikkat edilmelidir.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne eksikliği bulunmaktadır?
A) Çocuk, masanın üzerindeki kitabı aldı ve inceledi.
B) Kadın, marketten süt ve ekmek aldı.
C) Yönetici, projeyi inceledi ve raporladı.
D) Öğrenci, öğretmenine mektup yazdı ve gönderdi.
Doğru Cevap: C - Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne eksikliği yoktur?
A) Adam, arabayı tamir etti ve sonra sürdü.
B) Çocuk, hikayeyi okudu ve çok beğendi.
C) Kız, elmayı soydu ve yedi.
D) Müdür, toplantıyı planladı ve çağırdı.
Doğru Cevap: C - Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne eksikliği nedeniyle anlamını tam iletememektedir?
A) Bakkal, siparişleri aldı ve teslim etti.
B) Sporcu, antrenörünü dinledi ve uyguladı.
C) Yazar, kitabı yazdı ve bastı.
D) Öğretmen, sınav kağıdını okudu ve değerlendirdi.
Doğru Cevap: B