Merhaba sevgili öğrenciler! Bugün sizlerle Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihindeki önemli bir dönüm noktası olan KPSS Tarih konusu “Küçük Kaynarca Antlaşması” üzerinde duracağız. Bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda yaşadığı güç kaybının somut bir göstergesi olarak tarih sahnesinde yerini almıştır. Gelin, bu antlaşmanın detaylarına birlikte bakalım.
Küçük Kaynarca, 21 Temmuz 1774 tarihinde Rus İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır. Bu antlaşma, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nın sona ermesini sağlamıştır. Antlaşmanın imzalanması sonucunda Osmanlı İmparatorluğu önemli toprak kayıplarına uğramış ve Karadeniz’deki üstünlüğünü büyük ölçüde yitirmiştir. Antlaşmanın bazı önemli maddeleri şunlardır:
1. Kırım Hanlığı’nın bağımsızlığı tanındı, ancak bu durum fiilen Kırım’ın Rusya’nın etkisi altına girmesine yol açtı.
2. Rusya, Azak Denizi’nde ve Karadeniz’de serbest ticaret hakkı elde etti.
3. Rusya, İstanbul’da daimi bir elçi bulundurma hakkı kazandı.
4. Rus gemileri Boğazlardan serbestçe geçme hakkına sahip oldu.
5. Osmanlı, Rusya’ya savaş tazminatı ödemeyi kabul etti.
Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıf duruma düştüğünü ve Rusya’nın bölgedeki etkisini artırdığını gösteren önemli bir dönüm noktasıdır. Antlaşma, Osmanlı’nın iç işlerine dış müdahalelerin önünü açmış ve uzun vadede Balkanlar’daki milliyetçi hareketleri etkileyen bir faktör olmuştur.
Küçük Kaynarca Antlaşması Nasıl İmzalandı?
Öncelikle Küçük Kaynarca Antlaşması’nın tarihi bağlamını anlamamız önemlidir. 1768-1774 yılları arasında Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yaşanan uzun ve yıpratıcı savaşın ardından, Osmanlı İmparatorluğu büyük bir yenilgiye uğradı. Bu yenilgi, Osmanlı Devleti’nin hızlı bir şekilde bu savaşı sona erdirme arayışına girmesine neden oldu. Sonuç olarak, 21 Temmuz 1774 tarihinde, bugünkü Bulgaristan topraklarında Küçük Kaynarca adlı yerde, Osmanlı Devleti ile Rus İmparatorluğu arasında bu tarihi antlaşma imzalandı.
Antlaşmanın Maddeleri ve Sonuçları
Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı Devleti açısından oldukça ağır şartlar içermekteydi. Antlaşmanın en dikkat çeken maddelerinden biri, Rusya’ya Karadeniz’de serbestçe ticaret ve savaş gemisi bulundurma hakkı tanınmasıydı. Bu madde, Osmanlı Devleti’nin denizlerdeki hakimiyetinin zayıfladığını göstermekteydi.
Bunun yanı sıra, Kırım Hanlığı’nın bağımsızlığı da tanındı. Kırım, Osmanlı Devleti ile olan bağı koparılarak, tarihte ilk defa Müslüman bir toprağın Osmanlı egemenliğinden çıkmasına yol açtı. Ancak bu bağımsızlık, Rusya’nın Kırım üzerindeki etkisini artırması için bir fırsat olarak değerlendirilmiştir.
Antlaşmanın bir diğer önemli maddesi ise, Rusya’nın Osmanlı topraklarındaki Ortodoks Hristiyanların koruyucusu olarak tanınmasıydı. Bu madde, Rusya’ya Osmanlı iç işlerine müdahale edebilme fırsatı tanımış, Osmanlı’da Hristiyan tebaa üzerindeki kontrolü zayıflatmıştır.
Antlaşmanın Önemi ve Etkileri
Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak bütünlüğü ve siyasi gücü üzerinde kalıcı etkiler bırakmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı’nın gerileme döneminin başlangıcını simgeler ve imparatorluğun zayıflayan gücünü gözler önüne serer. Ayrıca, bu antlaşma ile birlikte, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki dengeler üzerindeki etkisinin azaldığı ve Rusya’nın bölgede daha fazla söz sahibi olmaya başladığı görülmektedir.
Küçük Kaynarca Antlaşması, sadece Osmanlı-Rus ilişkilerini değil, aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin iç ve dış politikalarını da derinden etkilemiş bir dönüm noktasıdır. Bu tarihi olay, Osmanlı’nın Avrupa’daki gücünün azaldığını ve Rusya’nın bölgesel bir güç olarak yükselişini ifade etmektedir.