KPSS Tarih – Osmanlı Devleti’nde Kültür ve Uygarlık Konu Anlatımı ve Testi

yazar

Osmanlı Devleti’nde Kültür ve Uygarlık yapısı, hem İslam medeniyetinin hem de Türk devlet geleneğinin izlerini taşır. Hukuk, eğitim, bilim, sanat, sosyal yapı ve günlük yaşam gibi alanlarda zengin bir kültürel miras oluşmuştur. KPSS Tarih’de bu ünite; eğitim kurumları, hukuk sistemi, mimari eserler, vakıf anlayışı, müzik ve sosyal yaşam gibi başlıklar etrafında sorularla karşımıza çıkar. Bu nedenle hem bilgi hem de yoruma dayalı sorular için iyi bir kavrayış gerektirir.

Osmanlı Devleti’nde Kültür ve Uygarlık Konu Anlatımı

 1. Eğitim ve Bilim

  • Sıbyan Mektebi: Temel eğitim verilir, mahalle mektebi niteliğindedir.

  • Medreseler: Orta ve yükseköğretim kurumlarıdır. İlk medrese Orhan Gazi döneminde açılmıştır. Fatih döneminde Sahn-ı Seman Medreseleri, Kanuni döneminde Süleymaniye Medresesi açılmıştır.

  • Müderris: Medrese hocasıdır.

  • Şeyhülislam: Dinî konularda en yüksek bilgiye sahip kişi, fetva verir.

 2. Hukuk Sistemi

  • Şer’i Hukuk: Kur’an, sünnet, icma ve kıyasa dayanır.

  • Örfi Hukuk: Devletin ihtiyaçlarına göre çıkarılmış kanunlardır (örneğin Fatih Kanunnamesi).

  • Şer’i ve örfi hukuk birlikte uygulanır.

  • Adaletin sağlanmasında kadılar görev alır.

 3. Toplumsal Yapı ve Millet Sistemi

  • Osmanlı toplumu: Müslüman ve gayrimüslimlerden oluşur.

  • Millet sistemi: Gayrimüslim topluluklar kendi dinî liderleri aracılığıyla iç işlerinde serbesttir.

  • Bu sistem sayesinde farklı din ve etnik yapılar barış içinde yaşamıştır.

 4. Vakıf Anlayışı

  • Sosyal yardımlaşma ve dayanışma amacıyla kurulan kurumlardır.

  • Eğitim, sağlık, imar gibi alanlarda hizmet verir.

  • Vakıflar, Osmanlı’da sosyal devlet anlayışının temelini oluşturur.

 5. Sanat ve Mimari

  • Mimari: En parlak dönem Mimar Sinan’ın eserleridir. En önemli eseri: Süleymaniye Camii (İstanbul).

  • Hat, tezhip, minyatür, ebru gibi geleneksel sanatlar gelişmiştir.

  • Müzik: Klasik Türk müziği, mehter müziği gelişmiştir.

📋 Örnek Soru

Soru:
Osmanlı Devleti’nde hem sosyal dayanışmayı sağlamak hem de kamu hizmetlerini desteklemek amacıyla kurulan kurumsal yapılar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahi teşkilatı
B) Vakıf sistemi
C) Medreseler
D) Kadılık teşkilatı
E) Enderun mektebi

Cevap: B) Vakıf sistemi

Osmanlı Devleti’nde Kültür ve Uygarlık Testi

1. Osmanlı Devleti’nde mahalle mektebi olarak işlev gören, çocukların temel eğitimi aldığı kurum aşağıdakilerden hangisidir?
A) Medrese
B) Sıbyan Mektebi
C) Enderun
D) Şehzade Mektebi
E) Darüşşifa

2. Osmanlı’da hem şer’i hem de örfi hukuku birlikte uygulayan görevliler kimlerdir?
A) Sadrazamlar
B) Şeyhülislamlar
C) Müderrisler
D) Kadılar
E) Reisülküttap

3. Osmanlı’da farklı dinî grupların kendi inançlarına göre yönetilmesini sağlayan sistem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Lonca sistemi
B) Millet sistemi
C) Enderun sistemi
D) İltizam sistemi
E) Devşirme sistemi

4. Fatih Sultan Mehmet döneminde kurulan, Osmanlı’nın en yüksek düzeyli eğitim kurumu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Süleymaniye Medresesi
B) Enderun
C) Sahn-ı Seman Medreseleri
D) Darülfünun
E) Rüşdiye

5. Osmanlı’da dinî konularda en yetkili kişi kimdir?
A) Kazasker
B) Şeyhülislam
C) Kadı
D) Müderris
E) Nişancı

6. Osmanlı’da sosyal yardımlaşmanın temelini oluşturan, cami, çeşme, hastane gibi kurumları finanse eden sistem hangisidir?
A) Medrese
B) İltizam
C) Tımar
D) Vakıf
E) Lonca

7. Aşağıdakilerden hangisi örfi hukuk kurallarıyla ilgilidir?
A) Şeyhülislamın fetvaları
B) Kadıların verdiği şer’i hükümler
C) Padişahın çıkardığı kanunnameler
D) Halifenin emirleri
E) Müftünün görüşleri

8. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı mimarisinin en parlak dönemine ait değildir?
A) Selimiye Camii
B) Süleymaniye Camii
C) Edirne Üç Şerefeli Camii
D) Topkapı Sarayı
E) Dolmabahçe Sarayı

9. Mimar Sinan’ın kalfalık eseri olarak bilinen yapı hangisidir?
A) Şehzade Camii
B) Süleymaniye Camii
C) Selimiye Camii
D) Mihrimah Sultan Camii
E) Sultanahmet Camii

10. Aşağıdaki sanatlardan hangisi Osmanlı’da kitap süsleme sanatıdır?
A) Hat
B) Ebru
C) Tezhip
D) Minyatür
E) Musiki

Cevap Anahtarı

  1. B

  2. D

  3. B

  4. C

  5. B

  6. D

  7. C

  8. E

  9. B

  10. C

📚 Anahtar Kavramlar

Sıbyan Mektebi, Medrese, Şeyhülislam, Kadı, Millet sistemi, Vakıf, Mimar Sinan, Tezhip, Hat, Süleymaniye, örfi hukuk, şer’i hukuk

Yorum yapın