KPSS Tarih – İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı ve Testi

İslamiyet Öncesi Türk Tarihi konusu, KPSS Tarih müfredatının temel yapı taşlarından biridir. Bu dönemde Türklerin anayurdu, yaşam biçimleri, siyasi yapılanmaları, boylar arası ilişkiler ve devlet kurma faaliyetleri gibi birçok konu ele alınır. KPSS’de sıklıkla sorulan bu konular, özellikle Göktürkler, Uygurlar ve Orhun Yazıtları çevresinde yoğunlaşır. Bu sayfada, İslamiyet öncesi döneme ait tüm önemli başlıkları sade ve sınava uygun bir dille öğrenecek; sonunda yer alan mini test ile bilginizi pekiştireceksiniz.

İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı

1. Türklerin Anayurdu: Orta Asya

• Orta Asya, Türklerin bilinen en eski yurdudur. Bu bölge; Altay Dağları, Tanrı Dağları ve Hazar Denizi çevresinde yer alır.

• Geçim kaynağı: Hayvancılık ve göçebe yaşam ön plandadır.

2. Bozkır Kültürü ve Göçebelik

• Orta Asya’nın iklimi, atlı göçebe kültürünün gelişmesini sağlamıştır.

• Çadır (otağ), at, yay, ok, keçeden giysi ve halı en yaygın unsurlar arasındadır.

• Göçebe yaşam tarzı, sanatı taşınabilir eşyalarla sınırlar ama savaşçılığı güçlendirir.

3. İlk Türk Toplulukları ve Devletleri

• Asya Hun Devleti (M.Ö. 220 – M.S. 216): Bilinen ilk büyük Türk devleti. Kurucusu Teoman, en parlak dönem Mete Han zamanıdır.

• Göktürkler (552 – 745): Türk adıyla kurulan ilk devlettir. Bumin Kağan tarafından kurulmuştur.

• Uygurlar (744 – 840): Yerleşik yaşama geçen ilk Türk devleti. Maniheizm dinini kabul ederek savaşçı özelliklerini yitirmişlerdir.

• Ayrıca: Kök Türkler, Avarlar, Kırgızlar, Hazarlar, Bulgarlar gibi topluluklar da bu dönemde etkili olmuştur.

4. Türklerde Devlet Anlayışı

• Devlet kutsaldır, kut anlayışı Tanrı tarafından hükümdara verilmiştir.

• İkili teşkilat sistemi (doğu-batı) yaygındır.

• Kurultay (Toy), halkın yönetime katıldığı danışma meclisidir.

5. Orhun Yazıtları

• 8. yüzyıla ait, ilk Türk yazılı belgeleridir.

• Göktürkler dönemine aittir.

• Bilge Kağan, Kültigin, Tonyukuk adına dikilmişlerdir.

• Türk tarihinin hem edebi hem siyasi ilk yazılı belgeleri arasında yer alır.

📋 Örnek Soru

Soru:
Aşağıdakilerden hangisi, Uygur Devleti’nin diğer Türk devletlerinden farklı olarak benimsediği bir özelliktir?

A) Göçebe yaşam tarzı
B) Yerleşik hayata geçme
C) Atlı ordu sistemini kullanma
D) Kut anlayışını benimseme
E) Ordu millet anlayışını benimseme

Cevap: B) Yerleşik hayata geçme

📝 Mini Test – KPSS Uyumlu (10 Soru)

1. Türk adının geçtiği ilk Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?
A) Asya Hunları
B) Göktürkler
C) Uygurlar
D) Avarlar
E) Hazarlar

2. Aşağıdakilerden hangisi, İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdarın sahip olduğu yetkilerden biri değildir?
A) Kut
B) Ülüş
C) Kült
D) Küç
E) Ülke yönetimini tanrısal hakla devralma

3. Orhun Yazıtları’nın yazıldığı alfabe aşağıdakilerden hangisidir?
A) Arap alfabesi
B) Uygur alfabesi
C) Latin alfabesi
D) Göktürk (Orhun) alfabesi
E) Kiril alfabesi

4. Aşağıdakilerden hangisi Uygurların yerleşik hayata geçmelerinde etkili olan unsurlardan biri değildir?
A) Tarım faaliyetleri
B) Ticaretin gelişmesi
C) Maniheizm dininin benimsenmesi
D) Orta Asya’nın kurak iklimi
E) Çin ile yapılan kültürel etkileşim

5. Aşağıdaki Türk topluluklarından hangisi Hristiyanlığı benimseyen ilk Türk topluluğu olarak bilinir?
A) Uygurlar
B) Hazarlar
C) Avarlar
D) Kırgızlar
E) Bulgarlar

6. “İkili Teşkilat” sistemi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Yalnızca Batı Türkistan’da uygulanmıştır.
B) Hanedanın tek kişiden oluşmasını sağlar.
C) Devletin iki kardeş arasında paylaşılmasıdır.
D) Çin ile yapılan barış antlaşmasıdır.
E) Saltanat sisteminin bir sonucudur.

7. Aşağıdaki Türk topluluklarından hangisi, Museviliği resmi din olarak kabul etmiştir?
A) Kırgızlar
B) Avarlar
C) Hazarlar
D) Oğuzlar
E) Karluklar

8. Aşağıdaki bilgilerden hangisi Mete Han için yanlıştır?
A) İlk düzenli orduyu kurmuştur.
B) Onlu ordu sistemini uygulamıştır.
C) Çin’i tamamen ele geçirmiştir.
D) Asya Hunlarının en parlak dönemini yaşamıştır.
E) Çin entrikalarına karşı önlem almıştır.

9. Kurultay ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sadece hükümdarın danışma organıdır, karar yetkisi yoktur.
B) Yılda bir kez Çin’de toplanırdı.
C) Kadınlar katılamazdı.
D) Devlet işlerinin görüşüldüğü meclistir.
E) Sadece dini meseleler görüşülürdü.

10. Aşağıdaki boylardan hangisi Orhun Yazıtları’nda adı geçen ve yazıtları yazdıran topluluktur?
A) Uygurlar
B) Avarlar
C) Göktürkler
D) Kırgızlar
E) Peçenekler

✅ Cevap Anahtarı

1. B

2. C

3. D

4. D

5. E

6. C

7. C

8. C

9. D

10. C

📚 Anahtar Kavramlar

Türk adı, Orta Asya, göçebe yaşam, kut, ikili teşkilat, kurultay, Orhun Yazıtları, Göktürkler, Uygurlar, Maniheizm, Mete Han, Bilge Kağan, Tonyukuk