Türkçe dil bilgisi konuları arasında yer alan “Cümlede Anlam” ünitesi, hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe derslerinde önemli bir yere sahiptir. Bu ünitenin içinde yer alan “Koşul (Şart) Cümleleri“, cümlelerin anlamını ve yapısını derinlemesine anlamak için kritik bir başlıktır. TYT ve KPSS sınavlarında sıkça karşılaşılan bu konu, Türkçe’nin dil bilgisi kurallarını kavramanın yanı sıra, anlam ilişkilerini de sorgulama yeteneğini geliştirir. Cümlenin bağlamını ve iletilmek istenen mesajı doğru yorumlamak, özellikle paragraf soruları ve dil bilgisi sorularında başarıyı arttırır. Bu nedenle, “Koşul Cümleleri” konusunun iyi anlaşılması, sınavlarda doğru yanıt oranını artırmada önemli bir rol oynar.
Konu Anlatımı: Koşul (Şart) Cümleleri
Koşul cümleleri, bir eylemin gerçekleşmesinin başka bir şarta bağlı olduğunu ifade eden cümlelerdir. Bu tür cümlelerde, genellikle “eğer”, “şayet”, “ise”, “takdirde” gibi bağlaçlar kullanılır. Koşul cümleleri, temel olarak iki kısımdan oluşur: şart kısmı ve sonuç kısmı. Şart kısmı, bir olayın ya da durumun gerçekleşmesi için gereken koşulu belirtirken; sonuç kısmı, bu koşulun sağlanması durumunda meydana gelecek durumu açıklar.
Örnek:
- Eğer hava güzel olursa, pikniğe gideceğiz.
Burada “eğer hava güzel olursa” kısmı şartı belirtirken, “pikniğe gideceğiz” kısmı sonucu ifade eder.
Koşul cümlelerinde zaman uyumu önemlidir. Şart cümlesinde kullanılan zaman kipinin, sonuç cümlesiyle uyumlu olması gerekir. Örneğin, geçmiş zaman koşulu ifade ediliyorsa, sonuç da geçmiş zamanla ifade edilmelidir.
Örnek:
- Eğer sınavı geçseydim, bugün daha mutlu olurdum.
Bu cümlede “geçseydim” geçmiş zaman koşulunu, “olurdum” ise geçmiş zaman sonucunu ifade etmektedir.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul cümlesi vardır?
A) Bugün hava çok güzel.
B) Eğer yarın yağmur yağarsa, planlarımızı iptal ederiz.
C) Onu gördüğümde selam vereceğim.
D) Yeni bir kitap aldım.Doğru cevap: B - “Eğer zamanında kalkmazsan, işe geç kalırsın.” cümlesinin koşul kısmı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eğer zamanında kalkmazsan
B) işe geç kalırsın
C) kalkmazsan
D) zamanındaDoğru cevap: A - Aşağıdaki cümlelerden hangisi bir koşul cümlesi değildir?
A) Sınavı kazanırsan, tatil yapacağız.
B) Eğer dikkatli olmazsan, hata yapabilirsin.
C) Hava çok soğuk olduğu için dışarı çıkmadık.
D) Şayet bu soruyu çözersen, diğerleri kolay gelecek.Doğru cevap: C