Anlatım bozuklukları, dilin etkin ve doğru kullanılabilmesi için oldukça önemli bir konudur ve hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe derslerinde önemli bir yer tutar. Bu konular, dilin doğru ve etkili bir şekilde kullanılmasını sağlayarak, iletişimi daha anlaşılır kılmayı hedefler. Anlatım bozuklukları, cümlelerin anlamını bulanıklaştırarak iletişimin sağlıklı bir şekilde kurulmasını engelleyebilir. Bu bağlamda, özellikle gereksiz ek ve sözcük kullanımı gibi alt başlıklar, dilin daha yalın ve etkili kullanılabilmesi açısından ele alınması gereken önemli hususlardır. Hem üniversite giriş sınavı olan TYT’de hem de kamu personeli seçme sınavı olan KPSS’de dil bilgisi bölümünde karşımıza çıkabilecek bu tür konular, adayların dil becerilerini ölçme noktasında belirleyici olabilir.
İçindekiler
Gereksiz Ek ve Sözcük Kullanımı Konu Anlatımı
Gereksiz ek ve sözcük kullanımı, bir cümlenin anlamını bulanıklaştırarak ya da gereksiz yere uzatarak anlatım bozukluklarına yol açan bir durumdur. Dilimize özen göstermek, gereksiz unsurların ayıklanmasıyla mümkündür. Gereksiz ekler, çoğunlukla anlamı zaten açık olan fiil ya da isimlerin tekrarlanması veya abartılması durumunda ortaya çıkar. Örneğin, “gittiği yeri gördü” yerine “gittiğini gördü” demek daha doğrudur. Bu tür kullanımlar, cümlenin akıcılığını ve anlaşılabilirliğini azaltır.
Gereksiz sözcük kullanımı ise, bir cümlede anlamı zaten var olan bir fikri ya da durumu tekrarlayan kelimelerin kullanılmasıdır. Örnek olarak “kırmızı renkte bir elbise” ifadesinde “renkte” sözcüğü gereksizdir, çünkü “kırmızı” zaten bir renk belirtir. Benzer şekilde, “bana göre bence” ifadesinde hem “bana göre” hem de “bence” aynı anlama gelir ve biri gereksizdir.
Gereksiz ek ve sözcük kullanımından kaçınmak için cümlelerin anlamını dikkatli bir şekilde değerlendirmek ve gereksiz tekrarları tespit etmek önemlidir. Bu tür hatalar, anlatımın netliğini ve etkinliğini azaltır, bu nedenle sınavlarda bu tür hataların tespit edilmesi oldukça önemlidir.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanımı vardır?
a) Kitap okumayı çok severim.
b) Bugün hava oldukça sıcak.
c) Olayın nasıl olduğunu kendi ağzından anlattı.
d) Aynı soruyu tekrar sordu.Cevap: c) Olayın nasıl olduğunu kendi ağzından anlattı. (“kendi ağzından” ifadesi gereksizdir.) - Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz ek kullanımı vardır?
a) Yağmur yağdığı için dışarı çıkmadı.
b) Kitaplıktan kitabı aldı.
c) Dışarıya çıkmayı istiyorum.
d) Bu filmi daha önce izledim.Cevap: c) Dışarıya çıkmayı istiyorum. (“-ya” eki gereksizdir.) - Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?
a) Onunla beraber birlikte geldik.
b) Uzun zamandır ilk defa tekrar görüştük.
c) Bugün dışarıya çıkıp gezmeyi planlıyoruz.
d) Geçen hafta sonu tatildeydik.Cevap: d) Geçen hafta sonu tatildeydik.