Türkçe dil bilgisi konuları arasında önemli bir yere sahip olan “Sözcük Türleri” ünitesi, hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe sınavlarının vazgeçilmez bölümlerinden biridir. Sözcük türleri, dilin temel yapı taşlarını oluşturur ve dilin doğru anlaşılmasına olanak sağlar. Bu ünitenin alt başlıklarından biri olan “Fiillerde Kişi“, fiillerin özne ile olan ilişkisini ve cümledeki işlevlerini anlamayı kolaylaştırır. Özellikle bu konu, sınavlarda sıkça karşımıza çıkan soru tiplerinden biri olduğundan dolayı, sınav hazırlığında önemli bir yere sahiptir. Fiillerde kişi, dil bilgisi kurallarının doğru bir şekilde uygulanması açısından da önem arz eder.
Konu Anlatımı: Fiillerde Kişi
Fiillerde kişi, fiilin kip eki ile birlikte aldığı kişi ekleri sayesinde, yüklemin hangi kişi tarafından gerçekleştirildiğini belirtir. Türkçede cümle yapısının önemli bir parçası olan fiillerin, kişi zamirleriyle uyum göstermesi gerekir. Fiillerde kişi eki, yüklemde özneye göre farklılık gösterir ve fiilin hangi kişi (ben, sen, o, biz, siz, onlar) tarafından yapıldığını ifade eder. Kişi ekleri, fiillerin sonunda bulunur ve şu şekilde sınıflandırılır:
- Birinci Tekil Kişi (Ben): -m, -ım, -im, -um, -üm
- “Yaparım.” (Ben yaparım.)
- İkinci Tekil Kişi (Sen): -sın, -sin, -sun, -sün
- “Yaparsın.” (Sen yaparsın.)
- Üçüncü Tekil Kişi (O): -r
- “Yapar.” (O yapar.)
- Birinci Çoğul Kişi (Biz): -ız, -iz, -uz, -üz
- “Yaparız.” (Biz yaparız.)
- İkinci Çoğul Kişi (Siz): -sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz
- “Yaparsınız.” (Siz yaparsınız.)
- Üçüncü Çoğul Kişi (Onlar): -lar, -ler
- “Yaparlar.” (Onlar yapar.)
Bu kişi ekleri fiilin cümledeki özne ile uyumlu bir şekilde kullanılmasını sağlar. Özne ile fiil arasındaki bu uyum, cümlenin doğru ve anlaşılır bir yapıya kavuşmasına yardımcı olur.
Örnek Sorular:
- Aşağıdaki cümlelerden hangisinde fiil birinci çoğul kişi eki almıştır?
A) Arabayı siz kullanırsınız.
B) Yarın toplantıya katılırız.
C) O kitabı okur.
D) Sen de gelmek istersin.
Doğru Cevap: B - “Her sabah erkenden kalkarım.” cümlesinde fiil hangi kişi eki almıştır?
A) Birinci tekil
B) İkinci tekil
C) Üçüncü tekil
D) İkinci çoğul
Doğru Cevap: A - Aşağıdaki cümlelerden hangisinde fiil üçüncü tekil kişi eki almıştır?
A) Hemen sen gelirsin.
B) Onlar birlikte çalışırlar.
C) O, çok güzel resim çizer.
D) Biz de bu konuda çalışırız.
Doğru Cevap: C