Türkçe dil bilgisi konularının öğrenilmesi ve pekiştirilmesi, pek çok sınavın başarıyla geçilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Türkçe dersinin “Sözcük Türleri” başlığı altında yer alan fiilimsiler konusu, hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe sınavları için büyük bir öneme sahiptir. Fiilimsiler, fiil kökenli olmalarına rağmen cümlenin içinde fiil olarak kullanılmayan, farklı işlevler üstlenen sözcüklerdir. Bu konu, sınavlarda sıkça karşımıza çıkan ve öğrencilerin iyi kavraması gereken temel konulardan biridir.
Konu Anlatımı: Fiilimsiler
Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerinden türeyen ancak cümlede fiil özelliği taşımayan kelimelerdir. Fiilimsiler, isim-fiil (mastar), sıfat-fiil (ortaç) ve zarf-fiil (ulaç) olmak üzere üç gruba ayrılır.
- İsim-Fiil (Mastar): Fiil kök ya da gövdelerine -ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek ekleri getirilerek oluşturulur. İsim-fiiller cümlede genellikle isim, özne, nesne veya yüklem olarak kullanılır. Örneğin:
- “Koşmak” sporu çok severim. (nesne)
- “Yazma” onun için bir tutku. (özne)
- Sıfat-Fiil (Ortaç): Fiil kök ya da gövdelerine -an, -en, -ası, -esi, -mez, -maz, -ar, -er, -dik, -tik, -ecek, -acak, -miş, -muş, -mış, -müş ekleri getirilerek oluşturulur. Sıfat-fiiller, niteleme sıfatı olarak görev yapar. Örneğin:
- “Gelen” misafirler çiçek getirdi. (sıfat)
- “Yapılacak” işler birikti. (sıfat)
- Zarf-Fiil (Ulaç): Fiil kök ya da gövdelerine -ınca, -ince, -ken, -alı, -eli, -madan, -meden, -dıkça, -dikçe gibi ekler getirilerek oluşturulur. Zarf-fiiller genellikle cümlede zaman, neden, koşul, amaç gibi anlamlar katar. Örneğin:
- “Geldiğinde” onu göreceksin. (zaman)
- “Okula gitmeden” önce kahvaltı yaptı. (zaman)
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil kullanılmıştır?
a) Yürüyen merdivenleri kullan.
b) Kitap okumak çok zevkli.
c) Koşarak yanıma geldi.
d) Yazılısı çok zordu.Doğru cevap: b) Kitap okumak çok zevkli.
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil kullanılmıştır?
a) Sınıfa girince sessiz ol.
b) Yarın yağmur yağacak.
c) Biten işleri teslim ettim.
d) Güler yüzlü insanları severim.Doğru cevap: c) Biten işleri teslim ettim.
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil kullanılmıştır?
a) Koşarak yanımdan geçti.
b) Onunla konuşmak istiyorum.
c) Vakit kaybetmeden başlamalıyız.
d) Geçmiş günleri özlerim.Doğru cevap: c) Vakit kaybetmeden başlamalıyız.