Sevgili öğrenciler, bugün sizlere Türk tarihinin dönüm noktalarından biri olan Erzurum Kongresi’ni anlatacağım. KPSS Tarih konusu Erzurum Kongresi, Türk milletinin bağımsızlık yolunda attığı önemli adımlardan biridir ve Milli Mücadele döneminde düzenlenen bölgesel kongrelerden biri olarak öne çıkar. 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında gerçekleşen bu kongre, Anadolu’daki direnişin organize edilmesi açısından büyük bir öneme sahiptir.
Erzurum Kongresi, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında, 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum’da toplanan önemli bir kongredir. Kongre, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin girişimiyle düzenlenmiş olup, Mustafa Kemal Atatürk’ün de katılımıyla gerçekleşmiştir. Kongrenin temel amaçları arasında, işgal altındaki bölgelerdeki Türk halkının haklarını savunmak, bağımsızlık ve bütünlük mücadelesini organize etmek yer alıyordu. Erzurum Kongresi’nde alınan önemli kararlar şunlardır: 1. Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. 2. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet topyekûn kendisini savunacak ve direnecektir. 3. Vatanın bağımsızlığı ve milletin geleceği, İstanbul Hükümeti tarafından sağlanamadığı takdirde, meydana gelecek geçici bir hükümet tarafından sağlanacaktır. 4. Kuvay-i Milliye’yi etkin ve milli iradeyi hâkim kılmak esastır. 5. Azınlıklara siyasi egemenliğimizi ve sosyal dengemizi bozacak imtiyazlar verilemez. Erzurum Kongresi, Türk milli mücadelesinin şekillenmesinde ve Anadolu’da milli birliği sağlamada önemli bir rol oynamıştır. Bu kongrede alınan kararlar, daha sonra Sivas Kongresi’nde de genişletilerek kabul edilmiştir.
Erzurum Kongresi, Mondros Mütarekesi sonrası yaşanan işgaller karşısında, milli birlik ve bütünlüğün korunmasını hedefleyen bir toplantı olarak gerçekleşti. Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde toplanan kongre, Doğu Anadolu’daki illerin temsilcilerini bir araya getirdi. İlk olarak, Erzurum’da toplanan Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin faaliyetleriyle başlayan bu hareket, kısa sürede ülke genelinde yankı bulmuş ve ulusal bir mücadeleye dönüşmüştür.
Kongrenin amacı, işgalci güçlere karşı milli bir irade oluşturarak, bölgenin Türk yurdu olarak kalmasını sağlamak ve Türk milletinin bağımsızlığını garanti altına almaktı. Bu amaçla, Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar, Türk milletinin kendi kaderini tayin etme iradesini açıkça ortaya koydu. Kongrede alınan kararlar arasında, milli sınırlar içinde vatanın bir bütün olduğu ve parçalanamayacağı, işgallere karşı topyekûn direniş gösterileceği ve manda ve himaye kabul edilmeyeceği gibi önemli maddeler yer aldı. Bu kararlar, daha sonra Sivas Kongresi’nde de kabul edilerek tam anlamıyla ulusal bir politika haline getirildi.
Erzurum Kongresi’nin bir diğer önemli sonucu da Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinin Türk halkı tarafından kabul görmesidir. Atatürk, henüz bir Osmanlı Paşası iken, sivil bir lider olarak milli mücadelenin öncüsü haline gelmiş ve halkın güvenini kazanmıştır. Bu kongre, Atatürk’ün Türk milletinin lideri olarak tanınmasında kritik bir rol oynamıştır.
Kongrede ayrıca, milli iradenin üstünlüğü vurgulanarak, Türk milletinin kendi geleceğini belirleme hakkına sahip olduğu ifade edilmiştir. Bu, ulus egemenliği ilkesinin temellerinin atıldığı bir dönüm noktası olmuştur. Erzurum Kongresi, bu yönüyle, Cumhuriyetin kurulmasına giden yolda atılan ilk adımlar arasında yer alır.
Erzurum Kongresi, Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin sembolü haline gelmiştir. Alınan kararlar ve gösterilen direniş ruhu, Milli Mücadele’nin tüm Anadolu’ya yayılmasında ve nihai zaferin kazanılmasında büyük bir etki yaratmıştır.