TYT Türkçe testinde başarı, yalnızca metinleri okumakla değil; okunan metinler üzerine doğru değerlendirme yapabilme becerisiyle mümkündür. Bu nedenle “değerlendirme” konusu, paragraf sorularının temelinde yer alır. Bir yargının doğruluğunu sorgulamak, verilen bilgileri analiz etmek, eleştirel düşünmek ve çıkarım yapabilmek, TYT’nin ölçmeyi hedeflediği üst düzey bilişsel beceriler arasında yer alır. Bu içerikte “değerlendirme” kavramını detaylı şekilde inceleyip örnek sorularla pekiştireceğiz.
🧠 Değerlendirme Nedir?
Değerlendirme, bir düşünceyi, durumu ya da metni belirli ölçütlere göre inceleyerek onun hakkında bir yargıya varma sürecidir. Bu beceri; yorumlama, kıyaslama, neden-sonuç ilişkisi kurma, eleştirel düşünme gibi yetilerle doğrudan ilişkilidir.
🧩 Değerlendirme Sorularında Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Verilen düşünce ya da yargı ile ilgili öznel ve nesnel ayrımına dikkat edilmelidir.
-
Soruda geçen ifadenin doğruluğu, tutarlılığı ve geçerliliği sorgulanır.
-
Çıkarım yapılırken metne sadık kalmak önemlidir.
-
“Bu yargıya varılabilir mi?”, “Bu eleştiriden ne anlaşılır?”, “Bu açıklama aşağıdakilerden hangisini destekler?” gibi ifadelerle karşılaşılır.
📌 Örnek Değerlendirme Soruları
Soru 1:
Aşağıdaki cümlelerden hangisi, bir düşüncenin değerlendirilmesi niteliğindedir?
A) Kitap okumak, kelime dağarcığını geliştirir.
B) Yazar, bu romanında sade bir dil kullanmıştır.
C) Bu makale, dil bilgisi açısından eksik yönler barındırıyor.
D) Okurlar, bu hikâyeye yoğun ilgi göstermiştir.
E) Şair, doğa betimlemelerinde oldukça başarılıdır.
✅ Doğru Cevap: C
Açıklama: “Eksik yönler barındırıyor” ifadesi değerlendirme içerir, çünkü bir yargı bildirmektedir.
Soru 2:
Bir metnin değerlendirilmesi sırasında aşağıdakilerden hangisi yapılmaz?
A) Yazarın üslubu incelenir.
B) Anlatılan olayın kahramanları sorgulanır.
C) Metindeki tutarsızlıklar tespit edilir.
D) Metnin amacı yorumlanır.
E) Okurda uyandırdığı etki üzerinde durulur.
✅ Doğru Cevap: B
Açıklama: Kahramanların sorgulanması olay çözümlemesiyle ilgilidir, doğrudan değerlendirme değildir.