AYT Fizik Radyoaktivite Konu Anlatımı ve Örnek Sorular

Radyoaktivite konusu, çekirdeği kararsız olan atomların kendiliğinden bozunarak daha kararlı hale gelmesi sürecini inceler. Bu süreçte alfa, beta ve gama ışımaları gerçekleşir. Radyoaktif bozunmalar, hem doğada kendiliğinden meydana gelir hem de yapay olarak laboratuvar ortamında üretilebilir. Yarı ömür, bozunma denklemleri, iyonlaştırıcı etkiler ve radyoaktifliğin uygulamaları bu ünitenin temelini oluşturur. AYT Fizik sınavında hem bilgi düzeyinde hem de hesaplama gerektiren sorularla karşımıza çıkan bu konu, nükleer fiziksel süreçleri anlamak için oldukça önemlidir.

Radyoaktivite, kararsız atom çekirdeklerinin kendiliğinden parçalanarak daha kararlı hale gelmesi sürecidir. Bu süreçte çekirdekler enerji yayar ve farklı parçacıklar salar. Radyoaktif bozulmalar; alfa, beta ve gama gibi farklı türlerde olabilir. Bu ünite, atom çekirdeği fiziğini anlamamıza yardımcı olur ve nükleer enerji, tıp ve endüstrideki uygulamalarıyla önemli bir yer tutar.

📌 Konu Anlatımı

✔️ Radyoaktiflik Nedir?

• Kararsız çekirdeklerin spontan (kendiliğinden) bozunmasıdır.

• İlk kez Henri Becquerel tarafından keşfedilmiştir.

• Marie Curie bu alanda önemli katkılar yapmıştır.

✔️ Temel Radyoaktif Işımalar

✔️ Yarı Ömür (T₁/₂)

• Radyoaktif bir maddenin başlangıçtaki miktarının yarıya inmesi için geçen süredir.

• Her yarı ömürde madde miktarı yarıya iner:

  

  (n: geçen yarı ömür sayısı)

✔️ Bozunma Türleri

• Alfa Bozunması: 2 proton ve 2 nötron kaybı (He çekirdeği)

• Beta Bozunması: Nötron → Proton + Elektron (veya tersi)

• Gama Işıması: Enerji fazlasının salınması (çekirdek yapısı değişmez)

✔️ Radyoaktivitenin Uygulamaları

• Tıp: Kanser tedavisi (radyoterapi), görüntüleme (PET)

• Sanayi: Kalınlık ölçümü, malzeme denetimi

• Tarih: Karbon-14 yöntemiyle yaş tayini

• Enerji: Nükleer reaktörlerde enerji üretimi

🎯 Örnek Soru

Soru: 80 gramlık bir radyoaktif maddenin yarı ömrü 5 saattir. 15 saat sonra geriye kaç gram kalır?

Çözüm:
15 saat = 3 yarı ömür →

AYT Fizik – Radyoaktivite Testi (10 Soru)

1. Aşağıdakilerden hangisi radyoaktivitenin keşfiyle ilgilidir?
A) Einstein
B) Newton
C) Henri Becquerel
D) Schrödinger
E) Planck

2. Gama ışınları için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Elektronlardan oluşur
B) Yüklü parçacıklardır
C) Sapar
D) Nötrdür ve çok yüksek enerji taşır
E) Yavaş yayılırlar

3. Yarı ömür tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Maddenin tamamının yok olması süresi
B) Maddenin yarısının buharlaşma süresi
C) Maddenin yarısının bozunması için geçen süre
D) Maddenin toplam ömrü
E) Maddenin sıcaklık değiştirme süresi

4. Bir radyoaktif maddenin ilk miktarı 160 gram, yarı ömrü 2 saatse; 6 saat sonra kalan miktar kaç gram olur?
A) 80
B) 40
C) 20
D) 10
E) 5

5. Elektrik alanında en fazla sapan parçacık hangisidir?
A) Gama
B) Nötron
C) Alfa
D) Beta
E) Proton

6. Beta eksi bozunmasında aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?
A) Proton → nötron + pozitron
B) Nötron → proton + elektron
C) Proton → elektron + nötrino
D) Nötron → alfa + gama
E) Proton → nötrino + gama

7. Aşağıdaki ışımaların nüfuz etme gücü en az olanı hangisidir?
A) Alfa
B) Beta
C) Gama
D) Nötron
E) Elektron

8. 100 gramlık bir maddenin yarı ömrü 4 saat ise, 12 saat sonunda ne kadarı kalır?
A) 50
B) 25
C) 12.5
D) 6.25
E) 3.125

9. Karbon-14 ile tarih belirleme yöntemi hangi özelliğe dayanır?
A) Kaynama noktası
B) Erime noktası
C) Yarı ömür
D) Elektriksel iletkenlik
E) Işık yayma

10. Radyoaktif ışımaların iyonlaştırıcı etkisi en yüksek olanı hangisidir?
A) Alfa
B) Beta
C) Gama
D) Elektron
E) Foton

✅ Cevap Anahtarı:

1. C

2. D

3. C

4. C

5. D

6. B

7. A

8. D

9. C

10. A