AYT Fizik Basit Harmonik Hareket Konu Anlatımı ve Örnek Sorular

Basit harmonik hareket (BHH), sabit bir denge konumu çevresinde meydana gelen periyodik salınım hareketidir. Yay ve sarkaç sistemleri bu hareketin en bilinen örnekleridir. BHH, geri çağırıcı bir kuvvetin etkisiyle gerçekleşir ve genlik, periyot, frekans, hız ve ivme gibi değişkenler bu hareketin özelliklerini belirler. AYT Fizik’te bu konu, hem formüllerin uygulanmasını hem de fiziksel kavramların anlaşılmasını sağlayan temel konulardan biridir.

Basit harmonik hareket, bir denge noktası çevresinde gerçekleşen, periyodik ve doğrusal salınım hareketidir. Yay ve sarkaç sistemlerinde görülen bu hareket türü; periyot, frekans, genlik, kuvvet, hız ve ivme gibi büyüklüklerin zamanla değişimini kapsar. Sinüs ve kosinüs fonksiyonları ile modellenen bu hareket, hem teorik fizik hem de mühendislikte yaygın uygulamalara sahiptir.

📌 Konu Anlatımı

✔️ Tanım ve Özellikler

• BHH: Bir cisim, sabit bir denge konumu çevresinde belirli bir düzende ileri geri hareket yapıyorsa bu hareket basit harmoniktir.

• Periyodik, düzgün ve simetriktir.

• Geri çağırıcı kuvvet (F), daima denge konumuna doğrudur ve Hooke Yasası’na uyar:

✔️ Yay ile Basit Harmonik Hareket

​

✔️ Sarkaç ile Basit Harmonik Hareket

• Basit Sarkaç (L: ip uzunluğu, g: yerçekimi):

  

✔️ Konum – Hız – İvme Denklemleri

• Konum:

• Hız:

• İvme:

A: genlik, ω: açısal frekans

Örnek Soru

Soru: 1 kg kütleli bir cisim, k = 100 N/m yay sabitine sahip bir yayla BHH yapmaktadır. Periyodu nedir?

Çözüm:

AYT Fizik – Basit Harmonik Hareket Testi (10 Soru)

1. Basit harmonik hareket yapan bir cisim için geri çağırıcı kuvvet aşağıdakilerden hangisiyle tanımlanır?

2. 2 kg kütleli bir cisim, 50 N/m yay sabitine sahip bir yayda BHH yapmaktadır. Periyodu yaklaşık kaç saniyedir?
A) 0.89
B) 1.12
C) 1.26
D) 1.57
E) 2.00

3. Yay ile yapılan BHH için periyot formülü aşağıdakilerden hangisidir?
​

4. BHH yapan bir cismin maksimum hızı ne zaman gerçekleşir?
A) Genlikte
B) Denge noktasında
C) En uç noktada
D) Başlangıçta
E) Sıfır ivmede

5. Basit sarkaç hareketi yapan bir cismin periyodu aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
A) Kütle
B) Genlik
C) İp uzunluğu ve yerçekimi ivmesi
D) Açısal hız
E) Hız

6. Aşağıdaki ifadelerden hangisi BHH yapan bir cismin ivmesi için doğrudur?
A) Sabittir
B) Her zaman pozitiftir
C) Denge noktasında sıfırdır
D) En büyük değeri denge noktasında alır
E) Genlikte sıfırdır

7. 0.25 kg’lik bir cisim 4 N/m yayda salınım yapıyor. Periyot yaklaşık nedir?
A) 0.5 s
B) 1.0 s
C) 1.5 s
D) 2.0 s
E) 2.5 s

8. BHH yapan bir cisim için hız grafiği nasıldır?
A) Düz çizgi
B) Sinüzoidal
C) Parabolik
D) Sabit eğim
E) Düzgün artan

9. BHH’de enerjiler nasıl değişir?
A) Sadece potansiyel enerji vardır
B) Kinetik enerji sabittir
C) Toplam enerji korunur
D) Enerjiler yok olur
E) Enerji frekansa bağlıdır

10. Genliği A, frekansı f olan bir sistemin maksimum hızı nedir?

✅ Cevap Anahtarı:

1. B

2. C

3. C

4. B

5. C

6. C

7. A

8. B

9. C

10. B