Ali Rıza Efendi, Osmanlı İmparatorluğu‘nun son dönemlerinde yaşamış önemli bir şahsiyettir. 1839 yılında Selanik’te doğan ve 1888 yılında aynı şehirde vefat eden Ali Rıza Efendi, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün babası olarak bilinir. Bu yönüyle özellikle Türk tarihinin önemli figürlerinden biri olarak dikkat çeker.
Ali Rıza Efendi’nin ailesi, köken olarak Rumeli’ye kadar uzanır. Babası Kızıl Hafız Ahmet Efendi ve annesi Sofuzade Fatma Hanım’dır. Aile, Osmanlı İmparatorluğu’nun geniş topraklarında yaşayan Türk kökenli bir ailedir. Ali Rıza Efendi’nin, Atatürk’ün hayatında ve kişiliğinde önemli etkileri olan bir aile yapısına sahip olduğu bilinmektedir.
Ali Rıza Efendi, memuriyet hayatına Selanik’te başlamış ve burada Osmanlı Devleti’nin çeşitli kademelerinde görev almıştır. Özellikle gümrük memurluğu yaparken dürüstlüğü ve çalışkanlığı ile tanınmıştır. Görev yaptığı süre boyunca, Osmanlı yönetimi tarafından da takdir edilen bir memur olmuştur. Ali Rıza Efendi’nin iş hayatındaki başarısı ve sosyal çevresi, onun saygın bir şahsiyet olarak anılmasına yol açmıştır.
Kişisel hayatında, Ali Rıza Efendi, Zübeyde Hanım ile evlenmiş ve bu evlilikten beş çocukları olmuştur. Bu çocuklardan biri de Mustafa Kemal Atatürk’tür. Atatürk, annesi Zübeyde Hanım’dan aldığı terbiyenin yanı sıra, babası Ali Rıza Efendi’nin disiplinli ve yenilikçi yaklaşımından da etkilenmiştir. Bu nedenle, Ali Rıza Efendi’nin Atatürk’ün düşünce yapısının şekillenmesinde önemli bir rol oynadığı kabul edilir.
Ali Rıza Efendi, ticaretle de uğraşmış ve yerel ekonomide aktif bir rol oynamıştır. Ancak, erken yaşta vefat etmesi nedeniyle, ticari girişimlerini uzun süre sürdürememiştir. 1888 yılında, henüz 49 yaşındayken Selanik’te hayatını kaybetmiştir. Ölümünden sonra ailesi, özellikle Zübeyde Hanım ve çocukları, zorlu bir dönem geçirmiş ancak azimle bu dönemin üstesinden gelmişlerdir.
Ali Rıza Efendi’nin, Osmanlı İmparatorluğu’nun çalkantılı dönemlerinde yaşamış bir birey olarak, ailesine ve çevresine bıraktığı miras, sadece maddi değil, aynı zamanda manevi değerler açısından da oldukça zengindir. Özellikle oğlu Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatında bıraktığı derin izler, Türk tarihine ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna katkı sağlamıştır.
A. Rıza Efendi, Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşamış, saygın bir memur ve iş insanı olmasının yanı sıra, geleceğin lideri Mustafa Kemal Atatürk’ün yetişmesinde önemli bir figür olarak tarihe geçmiştir. Onun yaşamı ve mirası, Türk tarihinin önemli parçalarından biri olarak anılmaya devam etmektedir.