Alerji, bağışıklık sisteminin genellikle zararsız olan maddelere karşı aşırı tepki göstermesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık durumudur. Alerjen adı verilen bu maddeler, polen, toz, hayvan tüyü, bazı yiyecekler, ilaçlar veya böcek sokmaları gibi çeşitli kaynaklardan gelebilir. Alerjik reaksiyonlar, bağışıklık sisteminin alerjenleri tehdit olarak algılaması ve buna karşı bir savunma mekanizması başlatmasıyla oluşur.
Alerjinin temel nedeni, bağışıklık sisteminde meydana gelen yanlış alarm durumudur. Normalde bağışıklık sistemi, vücuda zararlı olabilecek bakterilere, virüslere ve diğer patojenlere karşı koruma sağlar. Ancak alerji durumunda, bağışıklık sistemi zararsız maddelere karşı da bu tür bir tepki vermeye başlar. Bu süreçte, immünoglobulin E (IgE) adı verilen antikorlar üretilir. IgE antikorları, alerjenlerle karşılaştıklarında mast hücrelerinden histamin ve diğer kimyasalların salınımına yol açar. Histamin, alerjik belirtilerin çoğundan sorumlu olan bir kimyasal habercidir.
Alerjinin belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve alerjenin türüne bağlı olarak farklılık gösterebilir. Yaygın alerjik tepkiler arasında burun akıntısı, hapşırma, kaşıntı, gözlerde sulanma, cilt döküntüleri, astım belirtileri ve ciddi vakalarda anafilaksi gibi durumlar yer alır. Anafilaksi, acil tıbbi müdahale gerektiren, ani ve şiddetli bir alerjik reaksiyondur. Solunum zorluğu, kan basıncında düşüş ve bilinç kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir.
Alerjilerin teşhisi genellikle tıbbi öykü, fizik muayene ve bazı testlerle konulur. Cilt prick testleri ve kan testleri, hangi maddelere karşı alerjik reaksiyon gösterildiğini belirlemek için yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Bu testler sayesinde hassas olunan alerjenler tespit edilerek, uygun bir tedavi ve önleme planı oluşturulabilir.
Alerjinin tedavisinde temel yaklaşım, alerjenlerden sakınmaktır. Örneğin, polen alerjisi olan bir kişi için polen mevsiminde dışarıda geçirilen süreyi kısıtlamak önemlidir. Alerji belirtilerini hafifletmek için antihistaminikler, dekonjestanlar ve kortikosteroidler gibi ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca, bağışıklık sisteminin alerjenlere karşı duyarlılığını azaltmak amacıyla immünoterapi (alerji aşıları) uygulanabilir. İmmünoterapi, uzun vadede alerjik reaksiyonların şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.
Alerjinin önlenmesinde, özellikle çocukluk döneminde alerjenlere maruz kalmanın sınırlandırılması önerilir. Bununla birlikte, araştırmalar, bazı alerjenlere erken yaşta maruz kalmanın, tolerans gelişimine katkı sağlayabileceğini düşündürmektedir. Bu konuda uzman bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.
Alerji yaygın ve etkili bir sağlık sorunudur. Belirtileri hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için doğru teşhis ve uygun tedavi yöntemlerinin kullanılması önemlidir. Alerjisi olan kişilerin, alerjenlerden kaçınarak ve doktor tavsiyelerine uyarak yaşamlarını sürdürmeleri mümkündür.