5. Sınıf Sosyal Bilgiler Yaşayan Demokrasimiz Konu Anlatımı ve Örnek Sorular

5. sınıf sosyal bilgiler dersinin “Yaşayan Demokrasimiz” teması, demokrasinin işleyişini, vatandaşlık haklarını ve demokratik değerleri öğretir. Bu tema, demokrasinin ne olduğunu, nasıl işlediğini ve bireylerin demokratik bir toplumda nasıl sorumluluklar taşıdığını anlamaya yönelik temel bilgileri içerir. Konu anlatımı, demokratik süreçlerin, seçimlerin, özgürlüklerin ve eşitliğin önemini vurgular. Ayrıca, örnek sorularla öğrenciler, demokrasinin toplumsal yaşamda nasıl bir rol oynadığını keşfedecek ve bu değerleri günlük yaşamlarında nasıl uygulayabileceklerini öğreneceklerdir.

Demokrasi, halkın yönetime katıldığı bir yönetim biçimidir. Bu tema ile öğrencilerin; demokrasinin temel ilkelerini öğrenmeleri, etkin vatandaşlık bilinci kazanmaları ve hak ile sorumluluk kavramlarını içselleştirmeleri hedeflenir. Ayrıca sorunların çözümünde başvurulabilecek kurumları tanıyan bireyler olarak toplumsal katılımın önemini fark etmeleri sağlanır.

4.1 Demokrasi ve Cumhuriyetin Temel Nitelikleri

Konu Anlatımı:
Demokrasi, halkın kendi yöneticilerini seçtiği, fikir özgürlüğüne dayalı bir yönetim biçimidir. Cumhuriyet ise halkın egemenliğe doğrudan sahip olduğu devlet biçimidir. Türkiye, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. Seçme ve seçilme hakkı, ifade özgürlüğü ve eşitlik gibi değerler demokrasinin temel taşlarındandır.

Örnek Sorular:

1. Türkiye Cumhuriyeti hangi yönetim biçimiyle yönetilmektedir?
   a) Monarşi
   b) Cumhuriyet
   c) Padişahlık
   d) Krallık

2. Demokrasiye göre halk ne yapar?
   a) Sadece vergi verir
   b) Yönetimi devralır
   c) Yöneticilerini seçimle belirler
   d) Yargı kararlarını uygular

4.2 Etkin Vatandaşın Özellikleri ve Önemi

Konu Anlatımı:
Etkin vatandaş; haklarının farkında olan, sorumluluklarını yerine getiren, toplumsal konulara duyarlı kişidir. Oy kullanmak, çevreyi korumak, yardım kuruluşlarında gönüllü olmak gibi davranışlar etkin vatandaşlık örnekleridir. Etkin vatandaşlık, demokrasinin yaşamasını sağlar.

Örnek Sorular:

1. Aşağıdakilerden hangisi etkin vatandaşın bir özelliğidir?
   a) Sadece kendi çıkarını düşünmek
   b) Oy kullanmak
   c) Toplumsal olaylara ilgisiz kalmak
   d) Sorumluluklardan kaçmak

2. Etkin vatandaşlık neden önemlidir?
   a) Ekonomiyi yönetmek için
   b) Adalet dağıtmak için
   c) Demokrasinin devamı için
   d) Sınav kazanmak için

4.3 Temel Haklar, Sorumluluklar ve Önemi

Konu Anlatımı:
Her bireyin doğuştan sahip olduğu haklar vardır. Yaşama hakkı, eğitim hakkı, sağlık hakkı gibi haklar temel haklardandır. Ancak her hakkın yanında bir sorumluluk da bulunur. Örneğin eğitim hakkına sahip olan birey, okula gitme ve derslerine katılma sorumluluğunu taşır. Hak ve sorumluluklar dengeli olmalıdır.

Örnek Sorular:

1. Aşağıdakilerden hangisi temel haklardan biridir?
   a) Tatil yapma hakkı
   b) Yaşama hakkı
   c) Trafikte hızlı gitme hakkı
   d) Ödev yapmama hakkı

2. Eğitim hakkının sorumluluğu aşağıdakilerden hangisidir?
   a) Ev işleri yapmak
   b) Derse zamanında gitmek
   c) Tatil planlamak
   d) Spor yapmak

4.4 Sorunların Çözümünde Başvurulabilecek Kurumlar

Konu Anlatımı:
Toplumda bireylerin yaşadığı sorunlar karşısında başvurabilecekleri çeşitli kurumlar vardır. Örneğin bir hak ihlali durumunda mahkemelere başvurulabilir. Aile ile ilgili sorunlarda Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, çevre sorunlarında belediyeler yardımcı olabilir. Bu kurumlar, vatandaşların haklarını korur ve toplum düzenini sağlar.

Örnek Sorular:

1. Aşağıdakilerden hangisi hak arama yollarından biridir?
   a) Gazete okumak
   b) Mahkemeye başvurmak
   c) Televizyon izlemek
   d) Parkta yürümek

2. Çevreyle ilgili bir sorun için hangi kuruma başvurabiliriz?
   a) Belediyeye
   b) Okula
   c) Kütüphaneye
   d) Hastaneye

4. Tema: Yaşayan Demokrasimiz – Değerlendirme Testi

1. Türkiye Cumhuriyeti’nin yönetim biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
a) Krallık
b) Cumhuriyet
c) Monarşi
d) Tek adamlık

2. Demokrasi anlayışında halk ne yapar?
a) Sadece vergi verir
b) Yönetimde hiçbir söz hakkı yoktur
c) Yöneticileri oy vererek seçer
d) Kurallara uymaz

3. Aşağıdakilerden hangisi demokrasinin temel özelliklerinden biridir?
a) Halkın seçime katılması
b) Yöneticilerin ömür boyu seçilmesi
c) Basının yasaklanması
d) Farklı görüşlerin cezalandırılması

4. Etkin vatandaş aşağıdaki davranışlardan hangisini yapar?
a) Seçimlerde oy kullanmaz
b) Toplumsal sorunlara ilgisiz kalır
c) Haklarını bilir ve sorumluluklarını yerine getirir
d) Kuralları görmezden gelir

5. Aşağıdakilerden hangisi bir temel haktır?
a) Eğlenme hakkı
b) Ders çalışmama hakkı
c) Yaşama hakkı
d) Film izleme hakkı

6. Eğitim hakkına sahip olan bir öğrencinin sorumluluğu nedir?
a) Okula zamanında gitmek
b) Hiç ders çalışmamak
c) Sınıfı dağıtmak
d) Televizyon izlemek

7. Hak aramak isteyen bir kişi aşağıdaki kurumlardan hangisine başvurabilir?
a) Sinema
b) Mahkeme
c) Park
d) Restoran

8. Çevre ile ilgili bir sorunla karşılaştığımızda başvurabileceğimiz kurum hangisidir?
a) Spor kulübü
b) Belediye
c) Eczane
d) Kütüphane

9. Aşağıdakilerden hangisi etkin vatandaşın yapacağı bir davranıştır?
a) Oy kullanmak
b) Kurallara uymamak
c) Çevreyi kirletmek
d) Yasa dışı işler yapmak

10. Cumhuriyet rejiminde egemenlik kime aittir?
a) Sadece devlet başkanına
b) Meclise
c) Krala
d) Millete

Cevap Anahtarı

1. b

2. c

3. a

4. c

5. c

6. a

7. b

8. b

9. a

10. d