20. Yüzyılda Osmanlı Devleti Konu Anlatımı
📌 20. yüzyıl, Osmanlı Devleti için en zorlu dönemlerden biridir.
✔ Bu dönemde Osmanlı Devleti büyük savaşlara katılmış, iç karışıklıklarla mücadele etmiş ve sonunda yıkılarak yerini Türkiye Cumhuriyeti’ne bırakmıştır.
✔ Özellikle Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı Osmanlı’nın çöküş sürecini hızlandırmıştır.
✔ Bu dönemde Osmanlı, son büyük reformlarını yapmaya çalışmış, ancak devletin kurtulmasını sağlayamamıştır.
1. Trablusgarp Savaşı (1911-1912)
📌 Trablusgarp Savaşı, Osmanlı Devleti ile İtalya arasında yaşanmıştır.
✔ Savaşın Nedenleri:
- İtalya’nın sömürge elde etmek istemesi
- Osmanlı’nın bölgedeki gücünün zayıf olması
- İngiltere ve Fransa’nın İtalya’ya destek vermesi
✔ Savaşın Sonuçları:
- Osmanlı, Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalya’ya bırakmıştır.
- Uşi Antlaşması (1912) ile Osmanlı bölgeden çekilmiştir.
- On İki Ada geçici olarak İtalya’ya bırakılmış, ancak daha sonra geri alınamamıştır.
- Bu savaş, Osmanlı’nın Kuzey Afrika’daki son toprak kaybıdır.
📌 Mustafa Kemal Atatürk, bu savaşta Derne ve Tobruk’ta başarılar göstermiştir.
2. Balkan Savaşları (1912-1913)
📌 Balkan Savaşları, Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki topraklarını kaybetmesine neden olmuştur.
✔ I. Balkan Savaşı (1912-1913):
- Osmanlı Devleti’ne karşı Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan ve Karadağ birleşmiştir.
- Osmanlı büyük yenilgiler almış ve Edirne ile Batı Trakya kaybedilmiştir.
- Londra Antlaşması (1913) ile Osmanlı’nın Balkanlardaki hâkimiyeti sona ermiştir.
✔ II. Balkan Savaşı (1913):
- Bulgaristan, diğer Balkan devletleriyle savaşmıştır.
- Osmanlı fırsattan yararlanarak Edirne ve Kırklareli’yi geri almıştır.
📌 Bu savaşlardan sonra Osmanlı Devleti’nde Türkçülük akımı güçlenmiş, Balkanlardan gelen Türkler Anadolu’ya göç etmiştir.
3. I. Dünya Savaşı (1914-1918) ve Osmanlı Devleti
📌 Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında katılmıştır.
✔ Savaşa Giriş Nedenleri:
- Osmanlı’nın eski gücüne kavuşmak istemesi
- Almanya’nın Osmanlı’yı kendi yanında savaşa sokmak istemesi
- Osmanlı’nın kaybettiği toprakları geri alma düşüncesi
- İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı’nın topraklarını paylaşmak istemesi
✔ Osmanlı’nın Savaş Açtığı Cepheler:
-
Taarruz Cepheleri:
- Kafkas Cephesi: Osmanlı, Ruslara karşı savaştı. Sarıkamış Harekatı büyük bir başarısızlıkla sonuçlandı.
- Kanal (Süveyş) Cephesi: Osmanlı, İngiltere’ye karşı Mısır’ı almak için harekât düzenledi ancak başarısız oldu.
-
Savunma Cepheleri:
- Çanakkale Cephesi: Osmanlı, İtilaf Devletleri’ne karşı büyük bir zafer kazandı. Mustafa Kemal burada ön plana çıktı.
- Irak Cephesi: Osmanlı, İngilizlere karşı savaştı ancak başarısız oldu.
- Hicaz-Yemen Cephesi: Osmanlı’nın kutsal toprakları savunma çabası sonuç vermedi.
-
Müttefiklere Yardım Cepheleri:
- Galiçya, Makedonya ve Romanya Cepheleri: Osmanlı, Almanya ve Avusturya-Macaristan’a destek vermiştir.
📌 I. Dünya Savaşı Osmanlı Devleti için büyük bir yıkımla sonuçlanmış, savaş sonunda Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır.
4. Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)
📌 Bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin fiilen sona erdiğini gösteren en önemli belgedir.
✔ Antlaşmanın Maddeleri:
- Osmanlı ordusu dağıtılacak ve silahları teslim edilecektir.
- Boğazlar İtilaf Devletleri’nin denetimine bırakılacaktır.
- İtilaf Devletleri, istedikleri yerleri işgal edebilecektir.
- Osmanlı’nın ulaşım ve haberleşme sistemleri kontrol altına alınacaktır.
📌 Bu antlaşma Osmanlı Devleti’nin işgallerle karşı karşıya kalmasına neden olmuş ve Kurtuluş Savaşı’nın başlamasına zemin hazırlamıştır.
5. Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920)
📌 Sevr Antlaşması, Osmanlı Devleti’ni tamamen parçalamak amacıyla hazırlanan en ağır antlaşmadır.
✔ Antlaşmanın Maddeleri:
- İstanbul, Osmanlı’nın elinde kalacak ancak tamamen İtilaf Devletleri’nin kontrolünde olacaktı.
- Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurulacaktı.
- İzmir ve Batı Anadolu Yunanistan’a bırakılacaktı.
- Boğazlar uluslararası kontrol altına alınacaktı.
- Osmanlı ordusu çok küçük bir birlik olarak bırakılacaktı.
📌 Sevr Antlaşması hiçbir zaman uygulanamamış, Türk halkının direnişi ve Kurtuluş Savaşı sonucunda geçersiz hale gelmiştir.
6. Osmanlı Devleti’nin Yıkılışı (1922)
📌 1 Kasım 1922’de Saltanat kaldırılmış ve Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir.
✔ Osmanlı’nın yıkılış nedenleri:
- Milliyetçilik akımları nedeniyle parçalanması
- Ekonomik çöküş ve borçlar
- Batı’nın Osmanlı’yı paylaşmak istemesi
- Yönetimde yapılan hatalar ve merkezi otoritenin zayıflaması
- I. Dünya Savaşı’ndaki yenilgi
📌 Saltanatın kaldırılması ile Osmanlı hanedanı resmen tarih sahnesinden çekilmiştir ve yerine Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur.
20. Yüzyılda Osmanlı Devleti Ünitesi Testi
📌 Aşağıdaki test, “20. Yüzyılda Osmanlı Devleti” ünitesini kapsayan 10 soruluk bir değerlendirme testidir.
1. Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprağını kaybettiği savaş aşağıdakilerden hangisidir?
A) Trablusgarp Savaşı
B) I. Balkan Savaşı
C) II. Balkan Savaşı
D) I. Dünya Savaşı
E) Kırım Savaşı
2. Osmanlı Devleti’nde Çanakkale Cephesi’nde büyük başarılar gösteren ve Anafartalar Kahramanı olarak bilinen lider aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enver Paşa
B) Talat Paşa
C) Mustafa Kemal Atatürk
D) Cemal Paşa
E) Rauf Orbay
3. Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki hâkimiyetinin sona ermesine neden olan savaş aşağıdakilerden hangisidir?
A) 93 Harbi
B) I. Balkan Savaşı
C) II. Balkan Savaşı
D) Kırım Savaşı
E) I. Dünya Savaşı
4. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’na hangi devletin yanında katılmıştır?
A) İngiltere
B) Fransa
C) Almanya
D) Rusya
E) İtalya
5. Osmanlı Devleti’nde Sarıkamış Harekatı hangi cephede gerçekleşmiştir?
A) Kanal Cephesi
B) Çanakkale Cephesi
C) Kafkas Cephesi
D) Irak Cephesi
E) Filistin Cephesi
6. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı sonrası imzaladığı ateşkes antlaşması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sevr Antlaşması
B) Lozan Antlaşması
C) Mondros Ateşkes Antlaşması
D) Berlin Antlaşması
E) Uşi Antlaşması
7. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda en büyük askerî başarısını kazandığı cephe aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kafkas Cephesi
B) Çanakkale Cephesi
C) Kanal Cephesi
D) Irak Cephesi
E) Hicaz Cephesi
8. Osmanlı Devleti’nde 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’na göre hangi madde Osmanlı topraklarının işgale açık hale gelmesine neden olmuştur?
A) Osmanlı Devleti’nin başkentinin değiştirilmesi
B) Osmanlı ordusunun dağıtılması
C) Osmanlı Devleti’nin savaşa devam etmesi
D) İtilaf Devletleri’nin güvenliklerini tehdit eden herhangi bir bölgeyi işgal edebileceği
E) Osmanlı Devleti’nin yeni cepheler açması
9. Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını öngören ve Osmanlı’ya dayatılan ancak uygulanamayan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sevr Antlaşması
B) Mondros Ateşkes Antlaşması
C) Lozan Antlaşması
D) Berlin Antlaşması
E) Uşi Antlaşması
10. Osmanlı Devleti’nin resmen sona erdiği tarih aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1918
B) 1920
C) 1922
D) 1923
E) 1924
Cevap Anahtarı
1 – A
2 – C
3 – B
4 – C
5 – C
6 – C
7 – B
8 – D
9 – A
10 – C