TYT Coğrafya Ekonomik Faaliyetler Konu Anlatımı
Ekonomik faaliyetler, insanların geçimlerini sağlamak ve ihtiyaçlarını karşılamak için yaptıkları üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetleridir. Ekonomik faaliyetler, doğal kaynaklara, iklime, ulaşım imkanlarına ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak farklılık gösterir.
Bu ünitede, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılması, sektörler ve Türkiye’de ekonomik faaliyetlerin dağılımı detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
📌 Ekonomik faaliyetler, doğal kaynakların işlenmesi ve insanların ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik üretim süreçlerinden oluşur.
📌 İnsanların geçim kaynakları, ekonomik sektörlere göre değişiklik gösterir.
📌 Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi, ekonomik faaliyetlerin dağılımına göre belirlenebilir.
Bu ünitede aşağıdaki konular ele alınacaktır:
- Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması
- Birincil (Tarım, Hayvancılık, Balıkçılık, Ormancılık) Sektör
- İkincil (Sanayi, Madencilik, Enerji) Sektör
- Üçüncül (Hizmet, Ulaşım, Ticaret, Turizm) Sektör
- Dördüncül ve Beşincil Sektörler (Bilgi ve Teknoloji Temelli Ekonomi)
- Türkiye’de Ekonomik Faaliyetlerin Dağılımı
EKONOMİK FAALİYETLERİN SINIFLANDIRILMASI
📌 Ekonomik faaliyetler, üretim süreçlerine göre farklı sektörlere ayrılır:
✅ Birincil Sektör (Doğal Kaynaklara Bağlı Üretim): Tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık, madencilik.
✅ İkincil Sektör (Sanayi ve Üretim): Madencilik, enerji üretimi, imalat sanayi.
✅ Üçüncül Sektör (Hizmetler): Ulaşım, ticaret, turizm, eğitim, sağlık, finans.
✅ Dördüncül Sektör (Bilgi ve Teknoloji): AR-GE, yazılım, inovasyon, medya.
✅ Beşincil Sektör (Yönetim ve Strateji): Üst düzey yöneticilik, finans ve politika.
📌 Örnek:
- Çiftçilik (Birincil sektör) → Gıda işleme fabrikası (İkincil sektör) → Market (Üçüncül sektör).
- AR-GE çalışmaları (Dördüncül sektör) → Büyük şirket yöneticiliği (Beşincil sektör).
BİRİNCİL SEKTÖR: TARIM, HAYVANCILIK, ORMANCILIK, BALIKÇILIK
📌 Doğal kaynakların doğrudan kullanıldığı sektörlerdir.
✅ Tarım:
- İklim ve toprak verimliliğine bağlıdır.
- Kuru tarım (buğday, arpa) ve sulu tarım (pirinç, pamuk) olarak ikiye ayrılır.
- Türkiye’de Konya Ovası, Çukurova, Gediz Ovası tarım için önemli alanlardır.
✅ Hayvancılık:
- Büyükbaş hayvancılık: Erzurum-Kars Bölgesi yaygındır.
- Küçükbaş hayvancılık: İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da yaygındır.
- Arıcılık ve kümes hayvancılığı: Ege ve Karadeniz’de yaygın olarak yapılır.
✅ Ormancılık:
- Türkiye ormanlarının %27’si Karadeniz Bölgesi’ndedir.
- Mobilya, kağıt sanayi ve yakacak olarak kullanılır.
✅ Balıkçılık:
- Karadeniz en verimli balıkçılık bölgesidir.
- Akdeniz’de su sıcaklığı yüksek olduğu için balıkçılık sınırlıdır.
📌 Örnek:
- Karadeniz’de hamsi avcılığı yaygındır.
- Ege’de zeytin tarımı gelişmiştir.
İKİNCİL SEKTÖR: SANAYİ, MADENCİLİK VE ENERJİ
📌 Hammaddelerin işlenerek yeni ürünlere dönüştürüldüğü sektörlerdir.
✅ Sanayi:
- Otomotiv, tekstil, kimya, gıda sanayisi Türkiye’de gelişmiştir.
- Marmara Bölgesi, sanayinin en yoğun olduğu bölgedir.
✅ Madencilik:
- Türkiye, bor madeni bakımından zengindir.
- Demir-çelik, krom ve bakır madenleri önemli kaynaklardır.
✅ Enerji:
- Hidroelektrik santraller: Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde yaygındır.
- Rüzgar enerjisi: Ege Bölgesi’nde yoğundur.
- Güneş enerjisi: Güneydoğu Anadolu’da potansiyel yüksektir.
📌 Örnek:
- Bursa otomotiv sanayi merkezi olarak gelişmiştir.
- Zonguldak’ta taş kömürü madenciliği yapılmaktadır.
ÜÇÜNCÜL SEKTÖR: HİZMET, ULAŞIM, TİCARET, TURİZM
📌 Hizmet sektöründe insanlara doğrudan veya dolaylı olarak hizmet sunulur.
✅ Ulaşım:
- Türkiye’de karayolu taşımacılığı yaygındır.
- Demiryolları Marmara ve İç Anadolu’da gelişmiştir.
✅ Ticaret:
- İstanbul, Türkiye’nin en büyük ticaret merkezidir.
- İhracat yapılan başlıca ürünler: Otomotiv, tekstil, gıda.
✅ Turizm:
- Antalya, Muğla ve Kapadokya, Türkiye’nin önemli turizm bölgeleridir.
- Sağlık turizmi son yıllarda gelişmiştir.
📌 Örnek:
- İstanbul, turizm ve ticaretin birleştiği en büyük merkezdir.
- Antalya yaz turizmi açısından önemlidir.
DÖRDÜNCÜL VE BEŞİNCİL SEKTÖRLER
📌 Dördüncül ve beşincil sektörler, bilgi ve yönetime dayalıdır.
✅ Dördüncül Sektör:
- Yazılım, yapay zeka, AR-GE çalışmaları.
- İstanbul ve Ankara, bu alanda gelişmiş merkezlerdir.
✅ Beşincil Sektör:
- Üst düzey yöneticilik, devlet yönetimi ve stratejik karar alma süreçleri.
📌 Örnek:
- Silicon Valley, dördüncül sektörün en gelişmiş bölgesidir.
- Ankara, devlet yönetimi açısından beşincil sektörün merkezidir.
TÜRKİYE’DE EKONOMİK FAALİYETLERİN DAĞILIMI
📌 Bölgeler arasında ekonomik faaliyetler farklılık gösterir.
✅ Marmara: Sanayi, ticaret, ulaşım.
✅ Ege: Tarım, turizm, sanayi.
✅ Karadeniz: Tarım (çay, fındık), ormancılık, balıkçılık.
✅ İç Anadolu: Tarım, hayvancılık, sanayi.
✅ Doğu Anadolu: Hayvancılık, enerji üretimi.
✅ Güneydoğu Anadolu: Tarım, enerji, sanayi.
📌 Örnek:
- GAP projesi, Güneydoğu Anadolu’da tarımı geliştirmiştir.
- Karadeniz Bölgesi’nde çay ve fındık tarımı yaygındır.
Ekonomik Faaliyetler Ünitesi 10 Soruluk Test
1. Aşağıdakilerden hangisi birincil (tarım) sektörüne ait bir ekonomik faaliyettir?
a) Tekstil fabrikasında kumaş üretimi
b) Konserve gıda üretimi
c) Pamuk tarımı
d) Turizm rehberliği
e) Lojistik hizmetleri
2. Türkiye’de tarım sektörünü en fazla etkileyen doğal faktör aşağıdakilerden hangisidir?
a) Ulaşım ağları
b) Nüfus artış hızı
c) Sanayileşme seviyesi
d) İklim özellikleri
e) Kültürel farklılıklar
3. Türkiye’de en fazla büyükbaş hayvancılığın yapıldığı bölge aşağıdakilerden hangisidir?
a) Karadeniz
b) İç Anadolu
c) Marmara
d) Doğu Anadolu
e) Akdeniz
4. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de en fazla ihraç edilen tarımsal ürünlerden biridir?
a) Muz
b) Fındık
c) Ananas
d) Kakao
e) Kivi
5. Türkiye’de sanayi faaliyetlerinin en fazla geliştiği bölge aşağıdakilerden hangisidir?
a) İç Anadolu
b) Karadeniz
c) Marmara
d) Doğu Anadolu
e) Güneydoğu Anadolu
6. Türkiye’de taş kömürü çıkarılan en önemli bölge aşağıdakilerden hangisidir?
a) Adana
b) Zonguldak
c) Mersin
d) Konya
e) Manisa
7. Aşağıdakilerden hangisi hizmet sektörüne ait bir ekonomik faaliyettir?
a) Un fabrikasında üretim
b) Otoyol inşaatı
c) Restoran işletmeciliği
d) Demir madeni çıkarılması
e) Pamuk tarımı
8. Türkiye’nin en fazla turist çeken bölgeleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
a) Doğu Anadolu, İç Anadolu
b) Karadeniz, Güneydoğu Anadolu
c) Marmara, Akdeniz
d) İç Anadolu, Karadeniz
e) Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu
9. Türkiye’de en fazla hidroelektrik enerji üretiminin yapıldığı bölge aşağıdakilerden hangisidir?
a) Karadeniz
b) Ege
c) Doğu Anadolu
d) İç Anadolu
e) Akdeniz
10. Aşağıdakilerden hangisi dördüncül sektör içinde değerlendirilebilecek bir ekonomik faaliyettir?
a) Gıda üretimi
b) Bilgisayar yazılım geliştirme
c) Turizm rehberliği
d) Balıkçılık
e) İnşaat sektörü
CEVAP ANAHTARI
- c) Pamuk tarımı
- d) İklim özellikleri
- d) Doğu Anadolu
- b) Fındık
- c) Marmara
- b) Zonguldak
- c) Restoran işletmeciliği
- c) Marmara, Akdeniz
- c) Doğu Anadolu
- b) Bilgisayar yazılım geliştirme