Dil, düşüncelerimizi ve duygularımızı ifade etmenin en önemli aracıdır. Bu nedenle dilin doğru ve etkili kullanımı, hem akademik hem de günlük yaşamda büyük önem taşır. “TYT Türkçe” ve “KPSS Türkçe” gibi sınavlarda, dilin doğru kullanımı ve anlatım bozukluklarının tespiti, önemli bir ölçüt olarak karşımıza çıkar. “Anlatım Bozuklukları” ünitesi, dilin doğru ve etkili kullanılabilmesi için dikkat edilmesi gereken unsurları kapsar. Bu ünitenin alt başlıklarından biri olan “Özne Eksikliği“, cümlenin temel yapıtaşlarından olan öznenin eksikliğinden doğan anlatım hatalarını incelemektedir. Başarılı bir iletişim için cümlelerin doğru ve anlaşılır bir biçimde kurulması esastır, bu da öznenin doğru bir şekilde kullanılmasıyla sağlanır.
Konu Anlatımı
Özne eksikliği, bir cümlenin özne ihtiyacını karşılayamaması veya öznenin tam olarak belirtilmemesi durumunda ortaya çıkan bir anlatım bozukluğudur. Türkçede özne, yüklem tarafından belirtilen işi, oluşu ya da durumu gerçekleştiren kişi veya varlıktır. Cümlenin anlamının eksiksiz ve anlaşılır olması için öznenin doğru ve eksiksiz bir şekilde belirtilmesi gerekir. Özne eksikliği, genellikle bağlı cümlelerde ya da sıralı cümlelerde öznenin ihmal edilmesiyle ortaya çıkar.
Özne eksikliği, genellikle iki şekilde meydana gelir: İlk durumda, cümlede özne hiç bulunmaz. İkinci durumda ise, cümlede bir özne bulunmakla birlikte, bağlı veya sıralı cümlelerde öznenin tekrar edilmemesi gerekirken özne eksik bırakılır. Bu, cümlede belirsizliğe ve anlatım bozukluğuna yol açar. Özne eksikliğini gidermek için cümlede eksik olan öznenin doğru bir şekilde eklenmesi gerekir.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne eksikliği vardır?
A) Öğrenciler sınavdan sonra kütüphaneye gitti.
B) İşçiler, inşaatı zamanında bitirmek için çok çalışıyor.
C) Çiçekler sulandı ve bahçeye yeniden düzenlendi.
D) Kitaplar raflara düzenli bir şekilde yerleştirildi.Doğru cevap: C
- Aşağıdaki cümlelerden hangisinde özne eksikliği bulunmamaktadır?
A) Sabah kalktığında kahvaltısı hazırlandı ve okula gönderildi.
B) Çocuklar parkta oynadıktan sonra eve döndü.
C) Dosyalar incelendi ve rapor hazırlandı.
D) Hırsızlık olayları arttı ve mahallede devriyeler sıklaştırıldı.Doğru cevap: B
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne eksikliği sebebiyle anlatım bozukluğu vardır?
A) Toplantıda yeni projeler tartışıldı ve kararlar alındı.
B) Misafirler salona alındı ve içecekler servis edildi.
C) Ödevini bitirip öğretmenine teslim etti.
D) Çocuklar bahçede oynarken anneleri onları izledi.Doğru cevap: C