Osmanlı Devleti Kuruluş ve Yükselme Dönemleri, yalnızca Türk tarihi açısından değil, dünya tarihi açısından da önemli gelişmelere sahne olmuştur. Küçük bir beylikten büyük bir cihan imparatorluğuna dönüşen Osmanlılar, özellikle 14. ve 16. yüzyıllar arasında siyasi, askeri ve kültürel açıdan büyük başarılar elde etmiştir. KPSS Tarih’de sıklıkla sorulan bu dönem; kurucu padişahlar, fetihler, merkez teşkilatı ve yükselme dönemi ıslahatları gibi konular üzerinden değerlendirilir.
Osmanlı Devleti Kuruluş ve Yükselme Dönemleri Konu Anlatımı
1. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu (1299)
-
Osmanlı Beyliği, Söğüt ve Domaniç merkezli olarak 1299 yılında Osman Gazi tarafından kuruldu.
-
Bizans sınırında uç beyliği olması, fetihleri kolaylaştırdı.
-
Osmanlılar, gaza ve cihat anlayışıyla büyümeyi amaçladılar.
-
Ahilerin, tarikatların, dervişlerin ve Türkmenlerin desteği, kuruluşta etkili oldu.
2. Kurucu Padişahlar ve Önemli Gelişmeler
-
Osman Gazi: İlk sultan. 1302 Koyunhisar Savaşı ile Bizans’la ilk savaş kazanıldı.
-
Orhan Gazi: Bursa fethedildi (1326), ilk düzenli ordu (yaya-müsellem) kuruldu. İlk medrese açıldı.
-
I. Murat: Sırpsındığı ve I. Kosova savaşları kazanıldı. Devşirme sistemi ve Yeniçeri Ocağı kuruldu.
-
Yıldırım Bayezid: Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama çalışmaları yaptı. Niğbolu Savaşı (Haçlılara karşı zafer). Ankara Savaşı’nda Timur’a yenildi (1402).
-
Çelebi Mehmet: Fetret Devri’ni sona erdirdi. Osmanlı’yı yeniden birleştirdi.
-
II. Murat: Düzmece Mustafa İsyanı bastırıldı. Edirne-Segedin Antlaşması (1444). Varna ve II. Kosova Savaşları kazanıldı.
3. Yükselme Dönemi (1453 – 1579)
-
Fatih Sultan Mehmet: İstanbul’un fethi (1453), Sırbistan, Mora, Eflak, Trabzon fethedildi. İlk kanunnameler derlendi. Topkapı Sarayı, Sahn-ı Seman Medresesi açıldı.
-
II. Bayezid: İç huzura öncelik verdi. Cem Sultan olayı bu dönemde yaşandı.
-
Yavuz Sultan Selim: Doğu seferleri yaptı. 1514 Çaldıran Savaşı (Safeviler), 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye Savaşı ile Halifelik Osmanlı’ya geçti.
-
Kanuni Sultan Süleyman: 46 yıllık en uzun padişahlık dönemi. Belgrad, Rodos, Mohaç, Viyana kuşatması, Preveze deniz zaferi. Kanunlar hazırladı, “Kanuni” unvanını aldı.
📋 Örnek Soru
Soru:
Osmanlı Devleti’nde Yeniçeri Ocağı ve Devşirme Sistemi aşağıdaki padişahlardan hangisinin döneminde kurulmuştur?
A) Osman Gazi
B) Orhan Gazi
C) I. Murat
D) Yıldırım Bayezid
E) Fatih Sultan Mehmet
Cevap: C) I. Murat
Osmanlı Devleti Kuruluş ve Yükselme Dönemleri Testi
1. Osmanlı Beyliği’nin uç beyliği olarak güçlenmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?
A) Bizans’a komşu olması
B) Türkmenlerin desteği
C) Ahi teşkilatıyla iş birliği
D) Geniş ticaret yollarına sahip olması
E) Abbasi halifesinin doğrudan desteği
2. Aşağıdaki padişahlardan hangisi, Osmanlı’da ilk medreseyi açtırmıştır?
A) Osman Gazi
B) Orhan Gazi
C) I. Murat
D) Yıldırım Bayezid
E) II. Murat
3. I. Kosova Savaşı’nın kazanılmasıyla Osmanlı Devleti ne elde etmiştir?
A) Anadolu siyasi birliği sağlanmıştır
B) İstanbul fethedilmiştir
C) Halifelik alınmıştır
D) Balkanlardaki hâkimiyet pekişmiştir
E) Haçlılar Anadolu’dan atılmıştır
4. Aşağıdakilerden hangisi Ankara Savaşı’nın sonuçlarından biridir?
A) İstanbul’un fethi gerçekleşmiştir
B) Osmanlı Devleti yıkılmıştır
C) Yavuz Sultan Selim tahta çıkmıştır
D) Fetret Devri başlamıştır
E) Osmanlı Safevilerle anlaşma yapmıştır
5. Aşağıdakilerden hangisi II. Murat döneminde meydana gelen olaylardan biridir?
A) İstanbul’un fethi
B) Çaldıran Savaşı
C) Edirne-Segedin Antlaşması
D) Cem Sultan Olayı
E) Sahn-ı Seman Medresesi’nin açılması
6. Osmanlı Devleti’nde kanunnamelerin ilk defa derlendiği padişah kimdir?
A) I. Murat
B) Fatih Sultan Mehmet
C) II. Bayezid
D) Kanuni Sultan Süleyman
E) Yavuz Sultan Selim
7. Aşağıdaki savaşlardan hangisi Osmanlı Devleti’nin halifeliği almasını sağlamıştır?
A) Çaldıran
B) Mohaç
C) Ridaniye
D) Mercidabık
E) Preveze
8. Aşağıdaki padişahlardan hangisi doğu seferleri yaparak Safevilerle savaşmıştır?
A) Kanuni Sultan Süleyman
B) II. Murat
C) Yavuz Sultan Selim
D) II. Bayezid
E) I. Murat
9. Aşağıdakilerden hangisi Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşanan gelişmelerdendir?
A) İstanbul’un fethi
B) Kanunların yazılı hâle getirilmesi
C) Halifeliğin alınması
D) Devşirme sisteminin kurulması
E) Sahn-ı Seman’ın açılması
10. Mohaç Meydan Muharebesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Venedik’e karşı yapılmıştır
B) Osmanlılar yenilmiştir
C) Lehistan’a sefer yapılmıştır
D) Macar ordusu yok edilmiştir
E) Deniz savaşlarından biridir
Cevap Anahtarı
-
E
-
B
-
D
-
D
-
C
-
B
-
C
-
C
-
B
-
D
Anahtar Kavramlar
Osman Gazi, Orhan Gazi, I. Murat, Yeniçeri, Ankara Savaşı, Fetret Devri, İstanbul’un Fethi, Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim, Ridaniye, Kanuni, Mohaç, Preveze, Halifelik, Devşirme