Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Osmanlı toprakları işgal edilmeye başlanmış, halk büyük bir tepki göstermiştir. Ancak merkezi bir direniş hareketi yoktur. Bu ortamda Mustafa Kemal Paşa, Anadolu’ya geçerek halkı örgütlemiş ve Kurtuluş Savaşı’nın temellerini atmıştır. Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi cemiyetler kurulmuş, kongreler toplanmış ve nihayetinde Ankara merkezli milli bir direniş süreci başlamıştır. KPSS Tarih ’de bu dönem; kongreler, cemiyetler, genelgeler ve Mustafa Kemal’in faaliyetleri açısından sıklıkla sorulmaktadır.
Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi Konu Anlatımı
1. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Sonuçları
-
Osmanlı ordusu terhis edildi.
-
Silahlar İtilaf Devletleri’ne teslim edildi.
-
İtilaflar, istedikleri yeri işgal etme hakkı kazandı.
-
Bu ortamda Anadolu’da işgaller başladı → direniş ihtiyacı doğdu.
2. Cemiyetler (Dernekler)
-
Milli (Yararlı) Cemiyetler: Vatanı koruma amacıyla kuruldular.
-
Trakya-Paşaeli, İzmir Müdafaa-i Hukuk, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk, Kilikyalılar
-
-
Zararlı Cemiyetler:
-
Azınlık Cemiyetleri: Mavri Mira, Etnik-i Eterya, Hınçak-Taşnak → İşgalcilere destek verdiler.
-
İstanbul Hükümeti Destekli Cemiyetler: Sulh ve Selamet, Kürt Teali, İngiliz Muhipler
-
3. Mustafa Kemal’in Anadolu’ya Geçişi
-
19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı.
-
Amasya’ya geçti ve Amasya Genelgesi’ni yayımladı:
-
Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.
-
İstanbul Hükümeti görevini yapamamaktadır.
-
Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
-
Her ilden temsilciler Sivas’ta toplanacaktır.
-
4. Kongreler
-
Erzurum Kongresi (Temmuz 1919):
-
Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez.
-
İlk kez milli mücadele açıklandı.
-
Temsil Heyeti kuruldu (başkanı: Mustafa Kemal).
-
-
Sivas Kongresi (Eylül 1919):
-
Tüm yararlı cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adıyla birleştirildi.
-
Ulusal direniş ilk kez tüm yurda yayıldı.
-
İstanbul Hükümeti ile bağlar zayıfladı.
-
5. Amasya Görüşmeleri (1920)
-
Temsil Heyeti ile İstanbul Hükümeti arasında görüşmeler yapıldı.
-
Yeni seçimler yapılması ve Meclis’in İstanbul dışında toplanması önerildi.
📋 Örnek Soru
Soru:
Aşağıdakilerden hangisi Erzurum Kongresi’nde alınan kararlardan biridir?
A) Manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir.
B) İstanbul Hükümeti görevini yerine getirmemektedir.
C) İlk kez ulusal egemenlikten söz edilmiştir.
D) Milli cemiyetler birleştirilmiştir.
E) Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır.
Cevap: A) Manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir.
Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi Testi
1. Mustafa Kemal’in Anadolu’da ilk görev yeri neresidir?
A) Erzurum
B) Sivas
C) Samsun
D) Ankara
E) Amasya
2. “Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” ifadesi ilk kez hangi belgede yer almıştır?
A) Erzurum Kongresi
B) Amasya Genelgesi
C) Sivas Kongresi
D) Misak-ı Milli
E) Amasya Görüşmeleri
3. Milli Mücadele’nin ilk siyasi ve örgütsel temeli hangi kongrede atılmıştır?
A) Amasya Görüşmeleri
B) Sivas Kongresi
C) Erzurum Kongresi
D) Afyon Kongresi
E) Pozantı Kongresi
4. Tüm yararlı cemiyetlerin Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adıyla birleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde olmuştur?
A) Erzurum Kongresi
B) Amasya Genelgesi
C) Sivas Kongresi
D) Balıkesir Kongresi
E) Amasya Görüşmeleri
5. Aşağıdakilerden hangisi zararlı cemiyetlerden biridir?
A) Trakya Paşaeli
B) Kilikyalılar
C) Aznavur Cemiyeti
D) Hınçak-Taşnak
E) İzmir Müdafaa-i Hukuk
6. Manda ve himayenin kesin olarak reddedildiği kongre aşağıdakilerden hangisidir?
A) Amasya Görüşmeleri
B) Sivas Kongresi
C) Amasya Genelgesi
D) Erzurum Kongresi
E) TBMM
7. Temsil Heyeti ilk kez nerede kurulmuştur?
A) Sivas
B) Amasya
C) Erzurum
D) Ankara
E) İstanbul
8. Osmanlı Hükümeti ile Temsil Heyeti’nin doğrudan görüşme yaptığı gelişme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Erzurum Kongresi
B) Amasya Görüşmeleri
C) Sivas Kongresi
D) Amasya Genelgesi
E) Misak-ı Milli
9. İstanbul Hükümeti’nin işgallere karşı pasif kalması üzerine halkın direniş örgütlediği ilk tepkisel adım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mondros Antlaşması
B) TBMM’nin açılması
C) Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin kurulması
D) Saltanatın kaldırılması
E) Amasya Görüşmeleri
10. Aşağıdakilerden hangisi Erzurum ve Sivas kongrelerinin ortak özelliklerinden biridir?
A) Cemiyetlerin birleştirilmesi
B) TBMM’nin açılması
C) Manda ve himayenin kabul edilmesi
D) Milli egemenlik anlayışının vurgulanması
E) Padişahın görevine son verilmesi
✅ Cevap Anahtarı
-
C
-
B
-
C
-
C
-
D
-
D
-
C
-
B
-
C
-
D
📚 Anahtar Kavramlar
Mondros Ateşkesi, cemiyetler, Amasya Genelgesi, Erzurum Kongresi, Sivas Kongresi, Temsil Heyeti, Amasya Görüşmeleri, manda ve himaye, milli egemenlik