Türkçe dil bilgisi kuralları, hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe derslerinde önemli bir yer tutar. Bu derslerin içerisinde, yazılı iletişimin temel unsurlarından biri olan noktalama işaretleri detaylı bir şekilde ele alınır. Noktalama işaretleri, cümlenin anlamını doğru bir şekilde iletebilmek için vazgeçilmezdir. Bu işaretlerden biri olan kısa çizgi, yazılı iletişimde sıkça karşımıza çıkar ve dilin doğru ve etkili kullanılmasında kilit bir rol oynar. Kısa çizgi, hem TYT Türkçe müfredatında hem de KPSS Türkçe müfredatında “Noktalama İşaretleri” ünitesi altında incelenir. Bu nedenle, kısa çizginin doğru kullanımı, sınavlarda başarı sağlamak adına önemlidir.
Konu Anlatımı: Kısa Çizgi
Kısa çizgi (-), yazılı dilde çeşitli amaçlar için kullanılan bir noktalama işaretidir. En yaygın kullanım alanları şunlardır:
- Satır Sonunda Kelime Bölünmesi: Eğer bir kelime satır sonunda sığmıyorsa, uygun bir yerden bölünerek kısa çizgi ile ayrılır. Örneğin: “Kediler, insanların en sık tercih ettikleri evcil hayvanlardan biridir. Özellikle maharetli avcılar oldukları için sevimli ve etkileyicidir-ler.”
- Arasöz veya Ek Bilgi Belirtme: Cümle içinde arasöz veya ek bilgi belirtmek için kullanılabilir. Örneğin: “Mehmet Bey -ki kendisi bu konuda uzmandır- toplantıya katılamayacağını bildirdi.”
- Birbirine Yakın veya Karşıt Kavramları Belirtme: İki yakın veya karşıt kavram arasında kullanılır. Örneğin: “Doğu-Batı kültürleri arasındaki farklılıklar dikkat çekicidir.”
- Sayılar veya Tarihler Arasında Aralık Belirtme: Belirli bir aralık ifade etmek için kullanılır. Örneğin: “Çalışma saatleri 09:00-18:00 arasındadır.”
- Kelimeler Arasında Bağlantı Kurma: İki kelime arasında bağlantı kurmak için kullanılabilir. Örneğin: “Türkçe-İngilizce sözlük.”
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısa çizgi doğru bir şekilde kullanılmıştır?
A) Çocuklar-parka gittiler.
B) 1990-2000 yılları arasında büyük değişimler yaşandı.
C) Kitapları matematik-tarih-raflarına koydu.
D) Evdeki köpek-kedisi neşe kaynağımız oldu.Doğru Cevap: B
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısa çizgi yanlış bir şekilde kullanılmıştır?
A) Türkiye-Almanya ilişkileri her geçen yıl güçleniyor.
B) Ödevlerimi bitirdik-ten sonra dinlenebilirim.
C) 09:00-17:00 arası çalışıyoruz.
D) Yaz-kış demeden çalışmaya devam etmeliyiz.Doğru Cevap: B
- Hangisinde kısa çizgi, arasöz kullanımı için kullanılmıştır?
A) Proje 2020-2025 yılları arasında tamamlanacak.
B) Zeynep -ki o hep titizdir- tüm dosyaları düzenledi.
C) Ali-Veli arasında köprü görevi görüyor.
D) Ocak-Mart ayları arasında toplantılar yapılacak.Doğru Cevap: B