Türkçe dil bilgisi eğitiminin önemli bir parçasını oluşturan noktalama işaretleri, dilin doğru ve etkili bir şekilde kullanılabilmesi için temel unsurlardan biridir. Hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe sınavlarında sıklıkla karşımıza çıkan noktalama işaretleri konusu, dilin yapı taşlarından biri olan yazım kurallarının daha iyi anlaşılması ve uygulanması açısından büyük önem taşır. Noktalama işaretleri arasında yer alan kesme işareti de bu bağlamda dikkatle öğrenilmesi gereken konuların başında gelir. Kesme işareti, yazı dilinde doğru anlamı ve vurguyu sağlamak amacıyla kullanılan önemli bir araçtır ve bu nedenle hem eğitim yaşamında hem de günlük hayatta sıkça karşımıza çıkmaktadır.
Kesme İşareti Konu Anlatımı
Kesme işareti (‘) yazımda, belirli kelimelerden sonra eklerin ayrılmasını sağlamak amacıyla kullanılan bir işarettir. Genel olarak özel isimlerin sonuna gelen ekleri ayırmak için kullanılır. Kesme işareti, kelimenin okunuşunu ya da anlamını değiştirmeden cümlede doğru ve anlaşılır bir yapı oluşmasını sağlar. İşte kesme işaretinin kullanım alanları:
- Özel isimlerden sonra gelen eklerde kesme işareti kullanılır:
- Ahmet’in, Türkiye’ye, İstanbul’dan gibi.
- Kısaltmalara ek getirildiğinde:
- TDK’nin (Türk Dil Kurumu’nun), NATO’ya (North Atlantic Treaty Organization’a).
- Sayılar, harfler ve sembollere ek getirildiğinde:
- 2023’te, A’dan Z’ye, ‘si gibi.
Kesme işareti kullanılmaması gereken durumlar da bulunmaktadır. Özel isimlerin dışında kalan kelimelere ek getirildiğinde kesme işareti kullanılmaz. Ayrıca, belirli durumlarda özel isimlerin tamamlayıcı unsurları (örneğin, ‘köyü’, ‘üniversitesi’ gibi) kesme işareti kullanılmadan yazılır.
Örnek Sorular:
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti doğru kullanılmıştır?
A) Ankara’nın’ başkenti Türkiye’dir.
B) 1980’li yıllardan sonra teknoloji hızla gelişti.
C) TDK’nın hazırladığı yeni sözlük yayımlandı.
D) ‘luk dilim kazandı.Doğru Cevap: C - Aşağıdakilerden hangisinde kesme işareti yanlış kullanılmıştır?
A) Atatürk’ün Nutuk’u dikkatlice incelendi.
B) DNA’nın yapısı bilim insanlarını şaşırtıyor.
C) 2021’nin Ocak ayında yeni düzenlemeler geldi.
D) ODTÜ’nün yeni rektörü açıklandı.Doğru Cevap: C - “Ahmet’in İstanbul’a gitmesi üzerine ailesi oldukça sevindi.” cümlesinde kesme işareti kullanılmasının nedeni nedir?
A) Ahmet kelimesinin özel isim olması
B) İstanbul kelimesinin özel isim olması
C) Gitmesi fiilinin mastar eki alması
D) Ailesi kelimesinin yüklem olmasıDoğru Cevap: A