Türkçe dil bilgisi, hem TYT Türkçe hem de KPSS Türkçe sınavlarında önemli bir yer kaplamaktadır. Bu sınavlarda dilimizin yapısal özelliklerini anlamak ve doğru kullanmak, adayların başarılı olabilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Yapı Bilgisi ünitesi, dilin temel taşları olan ekler, kökler ve gövdeler gibi temel yapı birimlerini kapsamaktadır. Özellikle Ekler konusu, kelimelerin yapılarına nasıl etki ettiğini anlamak ve dilin zenginliğini kavrayabilmek açısından bu ünitenin temel taşlarından birini oluşturur. Bu nedenle, Türkçe dil bilgisi sınavlarında, Ekler konusu üzerinde yoğunlaşmak, adayların dil becerilerini geliştirmeleri için büyük önem taşır.
Konu Anlatımı: Ekler
Ekler, Türkçede kök veya gövdelere eklenerek kelimelerin anlamını ve görevini değiştiren morfemlerdir. Türkçede ekler genel olarak üç ana gruba ayrılır: çekim ekleri, yapım ekleri ve iyelik ekleri.
- Çekim Ekleri: Bir kelimenin cümledeki görevini belirleyen eklerdir. Türkçede isim çekim ekleri ve fiil çekim ekleri olarak ikiye ayrılır. İsim çekim ekleri, hal ekleri ve iyelik ekleri gibi alt başlıklara sahiptir. Fiil çekim ekleri ise kip ekleri ve kişi eklerinden oluşur.
- Yapım Ekleri: Bir kelimenin anlamını değiştirerek yeni bir kelime oluşturan eklerdir. Yapım ekleri, isimden isim yapma, isimden fiil yapma, fiilden isim yapma ve fiilden fiil yapma ekleri olarak dört gruba ayrılabilir. Örneğin, “göz” kelimesine “-lük” yapım eki eklenerek “gözlük” kelimesi oluşturulmuştur.
- İyelik Ekleri: Bir varlığın, bir kişi ya da nesneye ait olduğunu gösteren eklerdir. İyelik ekleri, kişi zamirlerine göre değişiklik gösterir. Örneğin, “kalem” kelimesine “im” eki eklenerek “kalemim” kelimesi oluşturulmuştur.
Örnek Sorular
- Aşağıdaki cümlede altı çizili kelimelerden hangisi yapım eki almıştır?
- A) Çocuklar koşarak parka gittiler.
- B) Gözlüklerim masanın üzerinde.
- C) Kitaplıkta birçok yeni kitap var.
- D) Arabasını yıkayan adam sessizdi.
Cevap: B
- Aşağıdaki kelimelerden hangisinde iyelik eki bulunmaktadır?
- A) Kalem
- B) Defterim
- C) Masa
- D) Kapı
Cevap: B
- Aşağıdaki cümlede altı çizili kelimenin aldığı ek türü nedir?
- “Kitaplarımın arasında eski bir dergi buldum.”
- A) Çekim eki
- B) Yapım eki
- C) İyelik eki
- D) Fiil çekim eki
Cevap: A