Site icon Ders Arşivi | İlkokul, Ortaokul ve Lise Ders Notları, Soru Bankaları & Deneme Sınavları

AYT Tarih Milli Mücadele Konu Anlatımı ve Örnek Sorular

Ders Arşivi

AYT Tarih Milli Mücadele Konu Anlatımı

Bu ünitede, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Osmanlı topraklarının işgali, Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde başlayan c sürecinde kazanılan zaferler detaylı şekilde incelenecek.

Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918) sonrası, Osmanlı toprakları İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmeye başlandı.
İstanbul Hükûmeti işgallere karşı etkili bir tutum sergileyemezken, halkın çeşitli bölgelerde kendiliğinden direniş örgütleri kurması, kısa sürede ulusal bir kurtuluş mücadelesine dönüştü.

Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak bu sürece liderlik etti. Böylece Türk milletinin, bağımsızlık ve egemenlik temelinde şekillenen Milli Mücadele dönemi başladı.

 

Mondros Ateşkes Antlaşması ve işgaller karşısındaki ilk tepkiler

1. Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrıldıktan sonra, İtilaf Devletleri ile Mondros Ateşkes Antlaşmasını imzaladı.
Antlaşma, Osmanlı’nın fiilen teslimiyetini ve işgallere açık hâle gelmesini sağladı.

a. Öne çıkan maddeler:

Bu maddeler, Osmanlı topraklarında sınırsız işgal hakkı veriyordu.

2. İşgallerin başlaması

3. İlk tepkiler: Müdafaa-i Hukuk ve Kuvayı Milliye

a. Bölgesel tepkiler

b. Kuvayı Milliye

4. İstanbul Hükûmeti’nin tavrı

Örnek soru 1

Aşağıdakilerden hangisi Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Osmanlı Devleti açısından en tehlikeli maddelerinden biridir?

A) Askerlerin terhis edilmesi
B) Boğazların kapatılması
C) İtilafların istedikleri yerleri işgal edebilmesi
D) Silahların Osmanlı’ya verilmesi
E) Demiryollarının işletilmesi

Doğru cevap: ✅ C) İtilafların istedikleri yerleri işgal edebilmesi

Örnek soru 2

Kuvayı Milliye’nin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yeni anayasa yapmak
B) Osmanlı ordusunu yeniden kurmak
C) Meclis-i Mebusan’ı açmak
D) Yerel direnişle işgallere karşı koymak
E) Halifeliği güçlendirmek

Doğru cevap: ✅ D) Yerel direnişle işgallere karşı koymak

 

 

Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı ve kongreler dönemi

1. Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı (19 Mayıs 1919)

Mustafa Kemal Paşa, 9. Ordu Müfettişi olarak Anadolu’ya gönderildi.
Görünürde amacı “Pontusçuluğu ve bölgedeki kargaşayı engellemek”ti,
ama asıl amacı:
🔹 Milli direnişi örgütlemek
🔹 Bağımsızlık mücadelesine liderlik etmekti.

19 Mayıs 1919, resmî olarak Milli Mücadele’nin başladığı tarih kabul edilir.

2. Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919)

Mustafa Kemal, Amasya’da yayınladığı genelgeyle ilk kez:

🔹 “Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” → en kritik cümle!

3. Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos 1919)

4. Sivas Kongresi (4–11 Eylül 1919)

5. Amasya Görüşmeleri (20–22 Ekim 1919)

Örnek soru 1

Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkış amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Saltanatı güçlendirmek
B) Doğu Anadolu’yu savunmak
C) Halifeliği korumak
D) Milli direnişi örgütlemek
E) İtilaflarla anlaşmak

Doğru cevap: ✅ D) Milli direnişi örgütlemek

Örnek soru 2

Sivas Kongresi’nde alınan aşağıdaki kararlardan hangisi doğrudan “milli egemenlik” ilkesine uygundur?

A) Manda ve himaye kabul edilemez
B) Padişah ve halife kurtarılacaktır
C) Vatan bir bütündür, parçalanamaz
D) Yabancı sermayeye izin verilmeyecektir
E) İstanbul ile haberleşme kesilecektir

Doğru cevap: ✅ A) Manda ve himaye kabul edilemez

 

 

Temsil Heyeti, Misak-ı Millî ve TBMM’nin açılması

1. Temsil Heyeti’nin ilk siyasi adımları

Sivas Kongresi’nden sonra Temsil Heyeti:

Böylece halk nezdinde tek yetkili siyasi güç haline geldi.

2. Misak-ı Millî (Ulusal Yemin) – 28 Ocak 1920

Son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen, Türk milletinin bağımsızlık ve toprak bütünlüğünü esas alan belgedir.

Misak-ı Millî’nin başlıca kararları:

Misak-ı Millî, Türk milletinin bağımsızlık manifestosu olarak kabul edilir.

3. İstanbul’un resmen işgali – 16 Mart 1920

Bu gelişme, Ankara’da yeni bir meclis açılmasını zorunlu kıldı.

4. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılması – 23 Nisan 1920

TBMM’nin açılmasıyla birlikte yeni bir devletin temelleri atılmış oldu.

Örnek soru 1

Misak-ı Millî kararları aşağıdaki hangi kurum tarafından kabul edilmiştir?

A) Türkiye Büyük Millet Meclisi
B) İstanbul Hükûmeti
C) Temsil Heyeti
D) Son Osmanlı Mebusan Meclisi
E) Sivas Kongresi

Doğru cevap: ✅ D) Son Osmanlı Mebusan Meclisi

Örnek soru 2

TBMM’nin açılmasıyla birlikte aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmiştir?

A) Saltanat kaldırılmıştır
B) Halifelik sona ermiştir
C) Egemenliğin millete ait olduğu ilan edilmiştir
D) Misak-ı Millî kararları yürürlükten kaldırılmıştır
E) İstanbul Hükûmeti güçlenmiştir

Doğru cevap: ✅ C) Egemenliğin millete ait olduğu ilan edilmiştir

 

 

Düzenli ordunun kurulması ve Kurtuluş Savaşı’nın cepheleri

1. Düzenli ordunun kurulması (1920)

2. İç cephe: Ayaklanmalar

a. Nedenleri:

b. Önemli isyanlar:

İsyanlar, düzenli ordunun güçlenmesini geciktirdi.
TBMM, İstiklal Mahkemeleri ile sert önlemler aldı.

3. Batı Cephesi (Yunanistan’a karşı)

a. I. İnönü Savaşı (6–10 Ocak 1921)

b. II. İnönü Savaşı (23 Mart – 1 Nisan 1921)

c. Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos – 13 Eylül 1921)

d. Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi (26–30 Ağustos 1922)

4. Diğer cepheler

a. Güney Cephesi

b. Doğu Cephesi

Örnek soru 1

Aşağıdakilerden hangisi TBMM’nin düzenli ordu kurma kararının başlıca nedenlerinden biridir?

A) Halifeliği korumak
B) Kuvayı Milliye birliklerinin yetersizliği
C) Yunanistan’la antlaşma yapmak
D) Saltanatı güçlendirmek
E) İstanbul Hükûmeti’ne bağlılık göstermek

Doğru cevap: ✅ B) Kuvayı Milliye birliklerinin yetersizliği

Örnek soru 2

Aşağıdakilerden hangisi Kurtuluş Savaşı’nın askerî olarak kesin zaferle sonuçlandığı savaştır?

A) I. İnönü
B) Sakarya
C) II. İnönü
D) Gümrü
E) Başkomutanlık Meydan Muharebesi

Doğru cevap: ✅ E) Başkomutanlık Meydan Muharebesi

 

 

🧭 Milli Mücadele Kavram Haritası

🔹 1. Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

➡️ Sonuç: İşgaller başladı → İzmir’in işgali (15 Mayıs 1919)

🔹 2. İlk Tepkiler

➡️ Amaç: İşgallere karşı çıkmak, halkı örgütlemek

🔹 3. Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı (19 Mayıs 1919)

➡️ Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919):
“Milletin istiklalini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.”

🔹 4. Kongreler Dönemi

🟩 Erzurum Kongresi (Temmuz 1919)

🟩 Sivas Kongresi (Eylül 1919)

➡️ Sonuç: Mustafa Kemal siyasi önderliğe geçti

🔹 5. Misak-ı Millî (28 Ocak 1920)

➡️ Sonuç: İstanbul 16 Mart 1920’de işgal edildi

🔹 6. TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)

➡️ Yeni Türk devletinin temeli atıldı

🔹 7. Cepheler

🟥 Batı Cephesi (Yunanlara karşı)

🟥 Güney Cephesi (Fransızlara karşı)

🟥 Doğu Cephesi (Ermenilere karşı)

🔹 8. İç Cephe: Ayaklanmalar

 

 

Milli Mücadele Testi

1.

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın en tehlikeli maddesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Osmanlı ordusunun terhis edilmesi
B) Boğazların denetiminin İtilaflara verilmesi
C) İtilafların gerekli gördükleri yerleri işgal edebilmesi
D) Telgraf ve posta sisteminin devredilmesi
E) Cephanelerin teslim edilmesi

2.

Aşağıdakilerden hangisi Kuvayı Milliye birliklerinin özelliklerinden biridir?

A) Düzenli ordu disipliniyle hareket etmeleri
B) İstanbul Hükûmeti tarafından kurulmaları
C) Halkın işgallere karşı yerel olarak örgütlenmesidir
D) Meclis-i Mebusan’a bağlı olmaları
E) Dış destekle kurulmaları

3.

Mustafa Kemal Paşa’nın 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasından sonraki ilk önemli adımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Erzurum Kongresi
B) Sivas Kongresi
C) Amasya Genelgesi
D) TBMM’nin açılması
E) Misak-ı Millî’nin ilanı

4.

Aşağıdaki kongrelerden hangisinde “manda ve himaye kabul edilemez” kararı tüm yurda duyurulmuştur?

A) Amasya Görüşmeleri
B) Erzurum Kongresi
C) Balıkesir Kongresi
D) Sivas Kongresi
E) Afyon Kongresi

5.

Temsil Heyeti’nin fiilen ilk kez hükümet işlevi görmeye başladığı gelişme aşağıdakilerden hangisidir?

A) TBMM’nin açılması
B) Misak-ı Millî’nin ilanı
C) Amasya Genelgesi’nin yayınlanması
D) Sivas Kongresi’nin yapılması
E) İstanbul ile resmi bağların kopması

6.

Misak-ı Millî kararlarının kabul edilmesinden sonra İtilaf Devletleri aşağıdaki hangi gelişmeyle karşılık vermiştir?

A) Sevr Antlaşması’nın imzalanması
B) TBMM’nin açılması
C) İstanbul’un resmen işgali
D) Saltanatın kaldırılması
E) Lozan görüşmelerinin başlaması

7.

TBMM’nin açılması ile birlikte aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmiştir?

A) Halifelik kaldırılmıştır
B) Padişah yetkileri artırılmıştır
C) Egemenlik millete verilmiştir
D) Meclis-i Mebusan görevine devam etmiştir
E) İstanbul Hükûmeti yetkilerini sürdürmüştür

8.

Düzenli ordunun kurulduğu ilk cephe aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğu Cephesi
B) Güney Cephesi
C) Batı Cephesi
D) Suriye Cephesi
E) Hicaz Cephesi

9.

Aşağıdaki savaşlardan hangisi Kurtuluş Savaşı’nın askerî anlamda kesin zaferle sonuçlandığı savaştır?

A) I. İnönü
B) II. İnönü
C) Sakarya Meydan Muharebesi
D) Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi
E) Gümrü Antlaşması

10.

Aşağıdaki şehirlerden hangisi halkın mücadelesiyle kurtarılmıştır?

A) İzmir
B) İstanbul
C) Antep
D) Bursa
E) Edirne

✅ Cevap Anahtarı

  1. C

  2. C

  3. C

  4. D

  5. E

  6. C

  7. C

  8. C

  9. D

  10. C

Exit mobile version