Abazalar Kimlerdir?

Abazalar Kimlerdir?

Abazalar, Kuzey Kafkasya’nın yerli halklarından biri olan ve özellikle Abhazya (Gürcistan’a bağlı özerk bir bölge) ile Rusya Federasyonu’na bağlı Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde yaşayan etnik bir topluluktur. Kafkas dilleri arasında yer alan Abazaca (veya Abaza dili), Abhazca ile yakından ilişkilidir ve Kuzeybatı Kafkas dilleri ailesine aittir. Abazalar, kültürel olarak Çerkesler, Abhazlar ve diğer Kafkas halklarıyla benzerlik gösterir.

Abazaların Kökeni

Abazaların kökeni, Abhazlarla birlikte Kafkasya’nın otokton halklarına dayanır. Abhazya’dan kuzeye göç eden bazı Abhaz topluluklarının, zamanla Abaza kimliğini oluşturduğu düşünülmektedir. Dil, kültür ve tarih açısından Abhazlar ile çok yakın olan Abazalar, tarih boyunca farklı siyasi oluşumların etkisinde kalmışlardır.

Yaşadıkları Bölgeler

• Rusya: En yoğun olarak Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde yaşarlar. Stavropol Krayı ve Kabardey-Balkar gibi civar bölgelerde de nüfusları vardır.

• Gürcistan: Az sayıda Abaza topluluğu Abhazya bölgesinde yaşamaktadır.

• Türkiye: Osmanlı dönemindeki Çerkes sürgünü sırasında önemli sayıda Abaza, Anadolu’ya göç etmiştir. Bugün özellikle Kayseri, Sakarya, Eskişehir, Samsun, Balıkesir gibi illerde Abaza köyleri mevcuttur.

• Orta Doğu: Ürdün ve Suriye’de de Abaza diasporası vardır.

Kültür ve Din

• Dil: Abazaca, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bir dildir. Latin alfabesiyle yazılan bir versiyonu da vardır.

• Din: Günümüzdeki Abazaların büyük çoğunluğu Sünni Müslümandır. Ancak İslam, Kafkasya’ya görece geç gelmiştir; 18. ve 19. yüzyıllarda Osmanlı etkisiyle yayılmıştır.

• Toplumsal yapı: Abazalar, geleneksel olarak aşiret (klan) yapısına sahiptirler. “Apsuara” adı verilen geleneksel yaşam kuralları, onur, misafirperverlik ve toplumsal saygı gibi kavramlar etrafında şekillenir.

Tarihte Abazalar

• Abazalar, 19. yüzyılda Çarlık Rusyası’nın Kafkasya’yı istila etmesiyle büyük bir sürgün yaşamışlardır.

• Osmanlı topraklarına yerleştirilen Abazalar, Türkiye’deki Çerkes nüfusunun önemli bir parçasını oluşturur.

• Sovyet döneminde ise Rusya içinde özerk statüler elde etmişler, ancak kültürel asimilasyon baskısıyla karşılaşmışlardır.

 

Abazalar, Kuzey Kafkasya’nın batısında, özellikle bugünkü Abhazya Cumhuriyeti’nin bulunduğu bölgede yaşayan bir etnik gruptur. Abazalar, tarih boyunca çeşitli devlet ve imparatorlukların egemenliği altında kalmışlardır; ancak kültürel kimliklerini korumayı başarmışlardır. Abazalar, kendi dillerini konuşurlar ve bu dil, Kuzeybatı Kafkas dilleri ailesine aittir.

Abaza kültürü, zengin folkloru, gelenekleri ve tarihi ile dikkat çeker. Toplum yapıları genellikle ataerkil olup, geniş aile yapıları ve akrabalık bağları oldukça önemlidir. Abazalar, tarihi süreçte tarım, hayvancılık ve ticaretle uğraşmışlardır. Misafirperverlik, Abaza kültüründe önemli bir yer tutar ve bu özellikleriyle tanınırlar.

Tarihi açıdan Abazalar, bölgedeki diğer Kafkas halkları gibi birçok savaşa ve zorunlu göçlere maruz kalmışlardır. 19. yüzyılın ortalarında Rus İmparatorluğu’nun bölgeyi kontrol altına almasıyla birlikte, birçok Abaza Osmanlı topraklarına göç etmek zorunda kalmıştır. Bu göçler sonucunda Türkiye, Suriye ve Ürdün gibi ülkelerde de Abaza toplulukları oluşmuştur.

Abazaların tarihindeki en önemli olaylardan biri de 19. yüzyılda gerçekleşen Kafkas Savaşı’dır. Bu savaş sırasında birçok Abaza, Rus İmparatorluğu’nun baskıları nedeniyle anavatanlarından ayrılmak zorunda kalmış ve bu durum diaspora topluluklarının oluşmasına neden olmuştur. Bugün, diasporadaki Abazalar, kültürel kimliklerini korumak ve gelecek nesillere aktarmak için çeşitli dernekler ve organizasyonlar kurmuşlardır.

Günümüzde, hem Abhazya’da hem de diasporada kültürel ve dilsel kimliklerini koruma çabası içerisindedir. Abhazya, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsızlık ilan etmiş, ancak uluslararası alanda sınırlı sayıda ülke tarafından tanınmıştır. Bu durum, Abaza kimliğinin korunması ve tanıtılması açısından önemli bir zorluk teşkil etmektedir.

Zengin tarihleri ve kültürel miraslarıyla dikkate değer bir halktır. Onların hikayesi, Kafkasya’nın karmaşık tarihi ve kültürel dokusunun bir parçasıdır ve bu miras, günümüzde de yaşatılmaya devam etmektedir.