Metin Türleri Konu Anlatımı
Metin türleri, yazılı anlatımda farklı amaçlar güdülerek kaleme alınan metin biçimleridir. Her metin türünün kendine has özellikleri, yapısı ve dil üslubu bulunur. Bu ünite, 7. sınıf öğrencilerinin farklı metin türlerini tanımasını, metinleri doğru yorumlamasını ve kendi yazılı anlatımlarında uygun metin türlerini kullanabilmelerini amaçlar. Aşağıda, söyleşi, hikâye, masal, fabl, günlük, anı, gezi yazısı, mektup, biyografi, otobiyografi, tiyatro ve haber metni gibi metin türlerinin özellikleri ve örnek soruları yer almaktadır.
1. Söyleşi (Sohbet)
Konu Anlatımı:
Söyleşi, iki ya da daha fazla kişinin gündelik ve samimi üslup ile fikir alışverişinde bulunduğu metin türüdür. Genellikle konuşma dilinin özelliklerini taşır; espri, ironi ve kişisel deneyimlere yer verilir. Söyleşi metinlerinde, diyaloglar doğrudan aktarılır ve okuyucuya sıcak, içten bir ortam sunar.
Örnek Sorular:
- Soru 1: Söyleşi metninde hangi özellik öne çıkar?
a) Resmi dil kullanımı
b) Samimi ve gündelik üslup
c) Uzun açıklamalar
d) Katı anlatım kuralları - Soru 2: Söyleşi metinlerinde diyalogların aktarımında hangisi önemlidir?
a) Ayrıntılı betimlemeler
b) Doğrudan ve akıcı konuşma dili
c) Kısa cümle yapıları
d) Sadece yazılı anlatım kuralları
2. Hikâye (Öykü)
Konu Anlatımı:
Hikâye ya da öykü, belirli bir zaman ve mekânda geçen olayları, karakterlerin yaşadığı deneyimleri anlatan kurgu metinleridir. Hikâyeler, genellikle kısa olup, olay örgüsü, karakterler, mekan ve zaman gibi unsurları içerir. Bir çatışmanın çözümü ve anlamlı bir sonuç sunması beklenir.
Örnek Sorular:
- Soru 3: Hikâyenin temel unsurları aşağıdakilerden hangileridir?
a) Karakter, olay örgüsü, mekan, zaman
b) Sadece karakter ve olay
c) Yalnızca mekan
d) Sadece zaman ve olay - Soru 4: Hikâye metinlerinde olayların akışı nasıl sunulur?
a) Rastgele
b) Mantıklı ve kronolojik bir sırayla
c) Tekrarlı olarak
d) Kaotik biçimde
3. Masal
Konu Anlatımı:
Masal, gerçeklikten uzak, hayal gücüne dayalı öykülerden oluşur. Genellikle hayvanlar, periler, kahramanlar ve olağanüstü olaylar içerir. Masallar, eğlendirirken aynı zamanda ahlaki öğütler vermeyi amaçlar.
Örnek Sorular:
- Soru 5: Masal metinlerinde en çok hangi ögeler kullanılır?
a) Gerçek olaylar
b) Hayal ürünü unsurlar ve öğüt verici mesajlar
c) Bilimsel veriler
d) Tarihi bilgiler - Soru 6: Masalın temel amacı nedir?
a) Bilgi vermek
b) Eğlendirmek ve öğüt vermek
c) Resmi bilgi sunmak
d) Kısa öyküler yazmak
4. Fabl
Konu Anlatımı:
Fabl, hayvan karakterler üzerinden yapılan benzetmelerle insan davranışlarını ele alan metinlerdir. Fabl metinlerinde hayvanlar, insan özellikleriyle donatılarak davranışları üzerinden ders verici sonuçlara ulaşır. Bu metinler, kısa ve özlü olup okuyucuya ahlaki mesajlar verir.
Örnek Sorular:
- Soru 7: Fabl metinlerinde hangi ögeler bulunur?
a) Yalnızca insan karakterler
b) Hayvanlar üzerinden ders verici öğütler
c) Tarihi olaylar
d) Bilimsel veriler - Soru 8: Fablın temel amacı nedir?
a) Eğlendirmek
b) Öğüt ve ders vermek
c) Bilgi sunmak
d) Sadece anlatmak
5. Günlük
Konu Anlatımı:
Günlük, yazarın kendi günlük yaşamında yaşadığı olayları, düşüncelerini, duygularını samimi bir dille kaydettiği metin türüdür. Günlük yazıları kişisel deneyimleri içerir ve çoğu zaman duygusal, içten bir üslup kullanılır.
Örnek Sorular:
- Soru 9: Günlük metinlerinde hangi özellikler öne çıkar?
a) Resmi dil
b) Samimi, kişisel deneyimler ve duygusal anlatım
c) Tarihi bilgiler
d) Kurgu unsurları - Soru 10: Günlük yazıları hangi amaçla yazılır?
a) Kişisel yaşantıyı kaydetmek
b) Bilgi vermek
c) Resmî rapor sunmak
d) Öğretici öyküler yazmak
6. Anı
Konu Anlatımı:
Anı metinleri, yazarın yaşamında önemli yer tutan olayları, deneyimleri ve duygularını ayrıntılı bir şekilde anlattığı kişisel metinlerdir. Anı, geçmişte yaşanılanları kaydetmek ve o anın duygusunu yansıtmak için kaleme alınır.
Örnek Sorular:
- Soru 11: Anı metinlerinde hangi ögeler bulunur?
a) Kurmaca olaylar
b) Gerçek yaşam deneyimleri, duygular ve önemli anlar
c) Sadece tarih
d) Sadece öğüt verici bilgiler - Soru 12: Anı yazılarında hangi duygu ön plandadır?
a) Nesnellik
b) Duygusallık
c) Resmiyet
d) Bilimsellik
7. Gezi Yazısı
Konu Anlatımı:
Gezi yazıları, yazarın gezdiği yerleri, gözlemlerini, deneyimlerini ve duygu durumunu aktardığı metinlerdir. Mekanın betimlemesi, yazarın izlenimleri ve detaylı gözlemleri gezi yazısının temel özelliklerindendir.
Örnek Sorular:
- Soru 13: Gezi yazılarında hangi unsurlar ön plandadır?
a) Tarihi bilgiler
b) Mekan betimlemesi, kişisel izlenimler ve detaylar
c) Kurmaca unsurlar
d) Sadece olay sıralaması - Soru 14: Gezi yazısı yazarken hangi ögeye özellikle dikkat edilmelidir?
a) Sadece tarih bilgilerine
b) Gözlemler ve detaylı betimlemelere
c) Kişisel duygu ve düşüncelere
d) Resmi dil kullanımına
8. Mektup
Konu Anlatımı:
Mektup, belirli bir muhataba hitaben yazılan, resmi veya samimi üslup içeren metinlerdir. Mektuplarda genellikle hitap, giriş, gelişme ve sonuç bölümleri yer alır. Mektup yazımında nazik, açık ve anlaşılır bir dil kullanılır.
Örnek Sorular:
- Soru 15: Mektup metinlerinde hangi bölümler bulunur?
a) Giriş, gelişme, sonuç
b) Sadece giriş
c) Sadece sonuç
d) Hikâye unsurları - Soru 16: Mektup yazımında hangi unsura özellikle dikkat edilmelidir?
a) Resmi hitap ve selamlaşma kuralları
b) Kurmaca unsurlar
c) Olay sıralaması
d) Bilimsel veriler
9. Biyografi
Konu Anlatımı:
Biyografi, bir kişinin hayatını, önemli olaylarını, başarılarını ve kişisel özelliklerini nesnel ve kronolojik bir sırayla anlatan metinlerdir. Biyografi yazılarında, yazarın tarafsız bir dil kullanarak bilgileri aktarması beklenir.
Örnek Sorular:
- Soru 17: Biyografi metinlerinde hangi ögeler bulunur?
a) Kişinin yaşam öyküsü, önemli olaylar ve başarılar
b) Sadece kişisel duygular
c) Kurmaca olaylar
d) Sadece tarih bilgileri - Soru 18: Biyografi yazılarında anlatım hangi şekilde sunulmalıdır?
a) Kronolojik sıra ile
b) Rastgele
c) Duygusal bir üslupla
d) Sadece özet şeklinde
10. Otobiyografi
Konu Anlatımı:
Otobiyografi, yazarın kendi hayatını anlattığı kişisel metindir. Otobiyografide yazar, yaşamındaki önemli anları, duygularını ve deneyimlerini kendi bakış açısıyla, samimi ve içten bir üslupla aktarır.
Örnek Sorular:
- Soru 19: Otobiyografi ile biyografi arasındaki temel fark nedir?
a) Otobiyografi yazarın kendi hayatını anlattığı; biyografi başkası tarafından yazılır.
b) Otobiyografi kurmaca; biyografi gerçek olaylardır.
c) İkisi arasında fark yoktur.
d) Biyografi daha kişiseldir. - Soru 20: Otobiyografi metinlerinde hangi özellik ön plandadır?
a) Kişisel duygular ve içten anlatım
b) Tarafsız ve nesnel bilgiler
c) Kurmaca olaylar
d) Resmi dil kullanımı
11. Tiyatro
Konu Anlatımı:
Tiyatro metinleri, sahnede canlandırılmak üzere yazılmış diyaloglar, sahne talimatları ve karakter açıklamalarından oluşur. Tiyatroda, konuşma dili, mimikler ve hareketler önemli rol oynar.
Örnek Sorular:
- Soru 21: Tiyatro metinlerinde hangi unsurlar bulunur?
a) Diyaloglar, sahne talimatları, karakter isimleri
b) Uzun anlatım paragrafları
c) Sadece hikâye unsurları
d) Tarihî olaylar - Soru 22: Tiyatro metinlerinin temel amacı nedir?
a) Sahne performansı sağlamak
b) Bilgi vermek
c) Okuyucuyu eğitmek
d) Sadece yazılı anlatım sunmak
12. Haber Metni
Konu Anlatımı:
Haber metni, güncel olayları, gelişmeleri ve bilgileri tarafsız ve nesnel bir dille aktaran metinlerdir. Haber metinlerinde başlık, giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunur. Dil sade, akıcı ve doğrudan olmalıdır.
Örnek Sorular:
- Soru 23: Haber metninde hangi bölümler yer alır?
a) Başlık, giriş, gelişme, sonuç
b) Sadece başlık ve giriş
c) Yalnızca sonuç
d) Hikâye unsurları - Soru 24: Haber metinlerinde dilin özellikleri nelerdir?
a) Tarafsız, nesnel ve akıcı
b) Duygusal ve kişisel
c) Kurgusal ve dramatik
d) Çok resmi
Metin Türleri 10 Soruluk Test
-
Soru: “Günlük” metni hangi özellikleri taşır?
a) Resmi dil ve bilimsel bilgi
b) Kişisel deneyimler, duygular ve samimi anlatım
c) Tarihî olaylar ve resmi dil
d) Sadece kurmaca olaylar -
Soru: “Hikâye” metninde hangi unsurlar bulunur?
a) Sadece karakter
b) Karakter, olay örgüsü, mekan ve zaman
c) Sadece olay örgüsü
d) Sadece mekân ve zaman -
Soru: “Masal” metinleri genellikle hangi ögeleri içerir?
a) Gerçek olaylar
b) Hayal ürünü unsurlar, kahramanlar ve öğüt verici mesajlar
c) Bilimsel veriler
d) Tarihi bilgiler -
Soru: “Fabl” metinlerinde hangi özellik öne çıkar?
a) İnsan ilişkileri
b) Hayvanlar üzerinden ders verici öğütler
c) Kişisel deneyimler
d) Güncel olaylar -
Soru: “Mektup” metninde hangi bölümler bulunur?
a) Giriş, gelişme ve sonuç
b) Sadece giriş
c) Sadece sonuç
d) Hikâye unsurları -
Soru: “Biyografi” metninde hangi bilgiler yer alır?
a) Kişinin hayatı, başarıları ve önemli olayları
b) Kurmaca olaylar
c) Sadece kişisel duygular
d) Resmi rapor bilgileri -
Soru: “Otobiyografi” ile “biyografi” arasındaki fark nedir?
a) Otobiyografi, yazarın kendi hayatını anlattığı; biyografi, başkası tarafından yazılır.
b) Otobiyografi kurmaca; biyografi gerçek olaylardır.
c) İkisi arasında fark yoktur.
d) Biyografi daha kişiseldir. -
Soru: “Tiyatro” metinlerinde hangi ögeler bulunur?
a) Diyaloglar, sahne talimatları ve karakter isimleri
b) Uzun anlatım paragrafları
c) Sadece tarihî bilgiler
d) Yalnızca öğüt verici mesajlar -
Soru: “Haber metni” hangi özellikleri taşır?
a) Tarafsız, nesnel ve akıcı dil kullanımı; başlık, giriş, gelişme, sonuç bölümleri vardır.
b) Kişisel duygu ve düşünceler ön plandadır.
c) Kurmaca olaylar içerir.
d) Sadece soru-cevap şeklindedir. -
Soru: “Gezi yazısı” metninde hangi özellikler öne çıkar?
a) Sadece tarihî bilgiler
b) Mekan betimlemesi, kişisel izlenimler ve detaylı gözlemler
c) Resmî dil kullanımı
d) Sadece bilimsel veriler sunulur.
Test Cevap Anahtarı
- b)
- b)
- b)
- b)
- a)
- a)
- a)
- a)
- a)
- b)