Yazım Kuralları Konu Anlatımı

Türkçede yazım kurallarına uymak, dilin doğru ve anlaşılır bir şekilde kullanılmasını sağlar. Yazım hataları, anlam kaymalarına neden olabilir ve iletişimi olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle büyük harflerin kullanımı, bağlaç ve eklerin yazımı, birleşik kelimeler, kısaltmalar, sayıların yazımı ve sıkça karıştırılan sözcüklerin doğru kullanımı büyük önem taşır. Bu ünitede, yazım kurallarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

1. Büyük Harflerin Kullanımı

Büyük harfler, belirli kurallara göre kullanılır. İşte bazı temel kurallar:

• Cümlelerin ilk harfi büyük yazılır.
  • Örnek: Bugün hava çok güzel.
• Özel isimler büyük harfle başlar.
  • Örnek: Türkiye, Ankara, Ahmet
• Yer adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Karadeniz, Uludağ, Kızılırmak
• Kişi adları ve unvanları büyük harfle yazılır.
  • Örnek: Doktor Ali Bey, Mustafa Kemal Atatürk
• Bayram adları büyük harfle yazılır.
  • Örnek: Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı
• Resmî kurum ve kuruluş adları büyük harfle yazılır.
  • Örnek: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Millî Eğitim Bakanlığı
• Kitap, dergi ve gazete adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Nutuk, Sabah Gazetesi, Türk Dili Dergisi

2. ‘de’, ‘mi’, ‘ki’ Ekinin Yazımı

• Bağlaç olan “de” ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar.
  • Örnek: Evde kal, sen de gel.
• Bulunma hali eki olan “-de” bitişik yazılır.
  • Örnek: Okulda, masada
• Bağlaç olan “ki” ayrı yazılır.
  • Örnek: O kadar hızlı koştu ki kimse yetişemedi.
• Ek olan “-ki” bitişik yazılır.
  • Örnek: Benimki, seninki, onunkiler
• Soru edatı olan “mi” her zaman ayrı yazılır.
  • Örnek: Kitap okudun mu?

3. Birleşik Kelimelerin, Kısaltmaların ve Sayıların Yazımı

A) Birleşik Kelimelerin Yazımı

• Bazı birleşik kelimeler bitişik, bazıları ayrı yazılır.
• Bitişik yazılanlar:
  • Renk + isim → Açık mavi, koyu yeşil
  • Yardımcı fiillerle oluşan kelimeler → Sabretmek, farketmek, kaybolmak
  • Kalıplaşmış birleşik kelimeler → Hanımeli, gecekondu, askeriye
• Ayrı yazılanlar:
  • Etmek, olmak, kılmak, eylemek fiilleriyle kurulanlar → Terk etmek, dans etmek, zayıf kalmak

B) Kısaltmaların Yazımı

• Büyük harflerle yapılan kısaltmaların her harfi büyük yazılır ve nokta konmaz.
  • Örnek: TBMM, TDK, MEB
• Küçük harflerle yapılan kısaltmalarda noktalar kullanılır.
  • Örnek: kr. (kuruş), cm. (santimetre), gr. (gram)
• Özel isim niteliği taşıyan kısaltmalarda sadece ilk harf büyük yazılır.
  • Örnek: Tofaş, Arçelik

C) Sayıların Yazımı

• Sayılar yazıyla veya rakamla yazılabilir.
  • Örnek: On beş kişi geldi. / 15 kişi geldi.
• Para ile ilgili yazımlarda hem rakam hem yazı kullanılabilir.
  • Örnek: 100 TL (Yüz Türk Lirası)
• Saatler rakamla yazılır ve saat ile dakika arasına nokta konur.
  • Örnek: 12.30’da buluşalım.

4. Yazımı Karıştırılan Sözcükler

Bazı kelimeler yazım hatalarına sıkça düşülen kelimelerdir. İşte doğru yazımları:

Ünite Değerlendirme Testi

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harf kullanımıyla ilgili bir hata vardır?
A) Türkiye Cumhuriyeti güçlü bir devlettir.
B) Atatürk, Nutuk adlı eserini yazmıştır.
C) Millî eğitim bakanlığı yeni projeler geliştirdi.
D) Türk Dil Kurumu dilimizi koruma amacı taşır.

2. “Bunu yapmazsan pişman olacaksın ki çok geç olacak.” cümlesinde ki’nin yazımı doğru mudur?
A) Evet
B) Hayır

3. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin yazımı doğrudur?
A) Herşey
B) Bir kaç
C) Şu an
D) Hergün

4. “Onu da buraya getir mi?” cümlesindeki “mi” ekinin yazımı doğru mudur?
A) Evet
B) Hayır

5. “Türk Dil Kurumu (TDK), dilimizi korumak için önemli çalışmalar yapmaktadır.” cümlesindeki kısaltma kurallarına uyulmuş mudur?
A) Evet
B) Hayır

Cevap Anahtarı: 1-C, 2-B, 3-C, 4-B, 5-A